Phạm Trung Tín là một người sống chân thật, mộc mạc và nhân hậu. Tuổi trẻ gặp thời binh lửa, anh cùng với lớp trai lên đường cứu nước. Rời binh nghiệp, anh tiếp tục học hanh. “Răn mình nét ở nết ăn” sao cho phải Đạo. “Buộc đời bằng sợi văn chương”... Đường chân trời là tập thơ thứ 5 của anh.
Năm tập thơ là sự cố gắng, đam mê, cần mẫn. Nhất là thời buổi phải bỏ tiền túi ra mà in thơ, anh vẫn hiểu “Đời Văn đôi lúc trái ngang”… Thật thà tử tế mà vấp phải nghiệp phận éo le. Cuộc sống đang bình yên, ấm áp thì người vợ hiền bỏ anh mà đi “Em đi đã mấy mùa rồi/ Tháng ngày vỡ nửa, đứng ngồi ngổn ngang/... Em đi bỏ lại nắng mưa/ Gian truân anh giữa gió lùa ngày đông”. Đây là bài thơ anh viết nhân ngày giỗ vợ thứ 15. Một bài khác viết ngày giỗ vợ thứ 18. “Con mình chưa kịp trưởng thành/ Như hai chim sáo lạc cành cội xa”…
Nửa đời sau anh lui về vui thú điền viên, sống hiền bên sông “ngõ nhà hoa trái trổ bông”, có tiếng gà trưa, tiếng chó sủa, có câu thơ thấm đẫm nắng mưa, cơm canh đạm bạc, đêm thừa trăng sao. Tâm hồn nhà thơ đã hòa quyện với thiên nhiên, vạn vật.. Và rất đúng cách của người quê, bằng một câu thơ giản dị, mà hay, mà khó viết, chỉ người gắn bó máu thịt với làng quê đồng ruộng, mới viết được câu như thế này: “Lòng như da thịt ruộng đồng”… Ruộng đồng có “da thịt”. Rất lạ.
Sinh nhật lần thứ 63, Phạm Trung Tín viết bài thơ như bộc bạch tâm tư: “Điền viên mộng mị bình thường/ Hiền cư cây cỏ khiêm nhường bên sông/ Rượu thơ tri ngộ đôi dòng/ Viết câu gian khó vào trong tuổi mình”. Thật điềm tĩnh, bình thản…
Sống hiền rồi cũng gặp lành. Trời bắt anh phải chia lìa người vợ trước, nhưng đã bù đắp, đưa đến cho anh người phụ nữ thứ hai, cũng hiền hậu nết na. Một người trẻ tuổi, trước là chú cháu, sau thành anh em, biết gánh vác, biết cảm thông, chia sẻ: “Tuổi chênh tôi chút ngậm ngùi/ Rộng lòng em lại ngọt bùi sẻ chia!”. Và anh thật sự hạnh phúc trong tình yêu mới: “Cơm canh đạm bạc tập tàng cá ao/ Tựa chiều nhè nhẹ mây cao/ Tựa em tôi lại nghêu ngao đời mình”. Câu thơ đưa lại cho người đọc cảm giác thoải mái, dễ chịu. Từ “nghêu ngao” để đây thật hay!
Phạm Trung Tín lắm tơ vương, nhiều dan díu. Gặp tà áo bà ba của em gái miền sông nước Nam bộ là anh đã đứng ngồi không yên. Lên Tây nguyên, gặp cô gái Bahnar “Hồn nhiên như núi với đồi/ Lối mòn sỏi đá thương đôi chân trần”, không biết rừng núi bồi hồi hay lòng anh bồi hồi: “Mai này phố thị tôi ngồi nhớ em!”. Lòng người vương vấn, nhìn vạn vật xung quanh cũng thấy vấn vương, quyến luyến. Bắt đền díu dan là bài thơ mang tâm trạng như thế: “Gió ngồi dan díu hương mai/ Trộm nhìn vườn vắng - hình hài bão giông/ Nét trời nên những đường cong/ Lưng ong thắt lại một vòng thiên thai”. Câu thơ giầu hình tượng, gây ấn tượng. Câu kết của bài thơ cho chúng ta thấy rằng: sẽ có nhiều anh chàng phải thao thức vì cái bệnh díu dan này: “Hết ngày rồi lại sang đêm/ Ai đem thương nhớ bắt đền díu dan”.
Con người ta, thời trẻ thường tung hoành ngang dọc. Sau những thác ghềnh, từng trải, được thua. Đến xế chiều, chựng lại. Trẻ hướng ngoại, già hướng nội. Phạm Trung Tín đã đến tuổi hướng nội. Lòng hướng về nguồn cội, về cố hương. Trong tất cả sự “hướng” ấy, đặc biệt anh hướng về MẸ GIÀ. Nhà thơ có chùm thơ viết về Mẹ rất cảm động: Về bên Mẹ, Bình yên bên Mẹ, Về thăm Mẹ, Tâm nhang con nguyện... Những câu thơ rất thật, rất thương: “Tết này sang tuổi chín ba/ Mẹ như than rạ, chuối già chín cây”. Than rạ mau tàn, chuối chín cây dễ rụng! Mừng cho tác giả còn Mẹ già đã Đại thọ. Quý trọng phẩm chất tốt đẹp của người con trung hiếu: “Thảo thơm phục dưỡng từng ngày”. Câu thơ là tấm lòng của tác giả. Anh thương Mẹ bước chân chậm chạp bên thềm và lo lắng, theo dõi từng miếng ăn, giấc ngủ: “Ăn thường nghẹn nuốt khó trôi/ Ngủ không tròn giấc, khuyết bồi nửa đêm”. Không phải người con nào cũng làm được điều này...
Đi cho thỏa chí trai “Chân con lang bạt mọi miền/ Ba lô chật ních nỗi riêng quê nhà”, thương Mẹ già như thân cò lặn lội, cõng nắng triền đê, lúc nào cũng đỏ mắt ngóng con. Con giờ tóc đã pha sương: “Hôm nay về lại quê nhà/ Sà vào lòng Mẹ con đà tóc sương/ Mà nghe thơ ấu lạ thường/ Đâu đây giây phút thiên đường đời con!”. Hạnh phúc biết bao nhiêu khi tóc đã bạc được sà vào lòng Mẹ, đúng là giây phút thiên đường hiếm hoi. Bây giờ đã nên ông nên bà: “Nằm nghe lòng Mẹ bao la/ Con càng nhỏ bé hơn là ngày xưa!”. Càng thấm thía, càng thương Mẹ: “Chiều chiều tựa cửa ngó ra/ Ngổn ngang bao nỗi - mắt già lại cay!”. Phạm Trung Tín đã tròn chữ Hiếu. Nhưng với con cái không bao giờ cảm thấy đã báo hiếu đủ đầy.
Người ta thường nói Thơ là người. Với Phạm Trung Tín thì đúng vậy. Đọc hết Đường chân trời của anh, ta gặp một trái tim nhân hậu. Từng cảm xúc chân thật. Không phô trương, không vuốt ve phóng đại. Câu chữ giản dị, mộc mạc. Nó chính là cuộc đời của tác giả. Dù có khó khăn, vất vả nhưng vẫn điềm tĩnh, vững vàng, giữ được tình yêu, niềm đam mê trọn vẹn với thơ.
Nguồn Văn nghệ số 13/2020
