Trong muôn vàn loài hoa mà thiên nhiên ban tặng cho con người, mỗi loài hoa có những nét đẹp quyến rũ của dáng hình, màu sắc và mùi hương... Có những loài hoa đã rất sớm được phát hiện và trở nên gần gũi gắn bó với con người, và được con người cải tạo  trở nên “ thương hiệu” có giá trị vĩnh hằng trong đời sống, sinh hoạt và được dùng cả trong những vị thuốc dân gian…Ở Việt Nam các thi nhân từ xa xưa cũng đã không thể không đưa vào văn chương vẻ đẹp tuyệt mỹ của một số loài hoa như: Hoa Sen, hoa Hồng, hoa Cúc, hoa Đào, hoa Mận, hoa Lê, hoa Mai…và cũng đã mượn vẻ đẹp, sự thanh khiết của các loài hoa ấy để ca ngợi vẻ đẹp về tâm hồn trong trắng của người phụ nữ . Ấy là chuyện về các loài hoa nổi tiếng của “ thiên hạ”. Còn chuyện về các loài hoa của quê tôi vùng núi cao cực Bắc Hà Giang – có thể nói cũng không kém phần đa dạng và hấp dẫn đối con người như: Hoa Đào, hoa Mận, hoa Lê và đặc biệt là hoa Tam giác mạch ( một loài hoa đã gắn bó với con người Hà Giang hàng trăm năm nay, nhưng vài năm gần đây mới được khai thác vẻ đẹp đến nao lòng của sắc màu, mùi hương của hoa và cả giá trị về kinh tế). Hoa Tam giác mạch vùng Cao nguyên Đá Đồng Văn - Hà Giang đang nổi lên như một hiện tượng mới  của vùng đất biên cương Công viên Địa chất Toàn cầu Cao nguyên Đá, được bạn bè, khách du lịch trong và ngoài nước ngưỡng mộ.

Tam giác mạch - loài hoa "Tiên" nơi cực Bắc. Nguồn Internet

Nói về miền đất Hà Giang, có một nhà thơ đã viết: Quê hương tôi vùng núi cao cực Bắc/ Có đá núi trập trùng ngút ngát/ Nâng bước chân tôi chập chững vào đời/ Có ruộng bậc thang như cung đàn lên trời/ Hoa đào, hoa lê  bức tranh quê thổ cẩm/ Có hoa Tam giác mạch dệt đất trời thơ mộng/  Ta đương ở trần hay lạc giữa cõi Tiên…    

Hoa Tam giác mạch quê tôi nở vào cuối thu đầu đông ( khoảng vào giữa tháng mười ( Dương lịch). Ấy là lúc vùng cao biên giới Hà Giang tiết trời se lạnh, núi rừng cũng lãng đãng sương giăng. Những giọt sương mai qua đêm còn gắn trên những cánh lá, nụ hoa, ngọn cỏ…tạo nên một miền đá thơ mộng, lãng mạn đến ngọt ngào…Có phải loài hoa này hiểu được lòng con người mảnh đất nơi đây trập trùng đá núi, đèo cao, vực sâu, thiếu đất sản xuất, khô hạn, một năm thiếu nước ăn phải đến 7-8 tháng; cây trồng chủ yếu là ngô; bà con phải gùi đất lên nương, bỏ vào từng hốc đá để trồng…mà cùng chia sẻ nỗi niềm, cam chịu giá lạnh, sương muối, sống trên đất đá khô cằn để nở hoa, kết quả, dâng tặng cho con người Hà Giang - một sản phẩm vừa có giá trị về thẩm mỹ cao vừa có giá trị kinh tế thiết thực, hữu ích?

Vào mùa hoa Tam giác mạch, cả cao nguyên Đá Đồng Văn như một bức tranh thổ cẩm, trên các triền núi, dưới các thung lũng, bên những ngôi nhà trình tường của đồng bào Mông, Lô Lô, Giáy…hoa tam giác mạch nở tràn, lung linh dưới ánh nắng dịu dàng của miền đá xám cực Bắc, như đưa ta vào cõi Tiên cảnh…Không chỉ có vẻ đẹp huyền bí của sắc hoa, hạt cây tam giác mạch còn cho ta giá trị về kinh tế như: xay thành bột làm các loại bánh, ăn có vị bùi, ngọt nhẹ, dẻo, thơm dịu của hương núi;  hạt Tam giác mạch nấu rượu uống có vị đượm sắc, nồng độ nhẹ và thơm lạ, khác với bất cứ loại rượu nào trên vùng cao. Uống rượu Tam giác mạch không say ngay mà sự sya từ từ êm dịu, ; con trai, con gái uống rượu tam giác mạch má chỉ ửng hồng như chính màu sác của hoa ...Bánh và rượu hoa tam giác mạch cho ta hương vị thơm đặc trưng của hoa, lá, cỏ cây thiên nhiên vùng xứ Đá.

Thời gian sinh trưởng của hoa Tam giác mạch theo như thổ dân cao nguyên đá cho biết, từ lúc gieo hạt đến khi kết quả thu hoạch khoảng 3 tháng. Thời gian đẹp nhất của tuổi hoa là tháng thứ 2, ấy là thời kỳ  hoa Tam giác mạch nở hoa rộ nhất, trút hết sinh lực của mình ra để tạo nên sắc màu của cánh hoa tươi đẹp nhất.  Thời tiết lúc này cũng đẹp nhất,  ít những ngày mưa dày, ít những ngày sương mù và lạnh buốt. Thời gian đó cũng là thời điểm đẹp nhất đẻ cho du khách lên Cao nguyên đá Đồng Văn thưởng ngoạn loài hoa “ Tiên” này.

Mấy năm gần đây khi cây hoa Tam giác mạch của Hà giang đã trở thành “ Thương hiệu” mới, một số bạn bè đồng nghiệp làm báo, viết văn ở Hà Nội, Tây Nguyên và Thành phố Hố Chí Minh, cứ đến đầu mùa thu lại gọi điện thoại cho tôi, hỏi thăm tình hình mùa hoa Tam giác mạch năm nay ở Hà Giang thế nào?. Có mở rộng diện tích trồng hoa không? Các điểm thưởng ngoạn hoa Tam giác mạch có nhiều không? Đường đến các vùng hoa Tam giác mạch có dễ hơn những năm trước không? Hình thức phục vụ và hướng dẫn khách du lịch tham quan như thế nào để tạo điều kiện “ Vui lòng khách đến, vừa lòng khách đi vv… Chỉ mấy câu hỏi như vậy của các bạn đồng nghiệp, cũng đủ cho tôi và các nhà quản lý, người dân ở Hà Giang cảm động, vui rồi!  Bởi loài hoa Tam giác mạch ở Hà Giang mới nổi lên vài năm nay mà cụ thể từ  lễ hội Hoa Tam giác mạch Hà giang lần thứ I năm 2015 tổ chức tại huyện Đồng Văn ( Trung tâm của vùng hoa Tam giác mạch), đã đi vào được lòng người bốn phương. Nhưng đó cũng đặt ra cho Hà Giang những suy nghĩ mới, làm sao để quảng bá, giữ vững được hình ảnh của  một loài hoa “ Tiên “ nơi cực Bắc này?

Năm ngoái, sau những lần hẹn hò, tôi đã đưa tiến sĩ, nhà văn, nhà lý luận phê bình văn học Hội Nhà văn Việt Nam - Nguyên An lên Cao nguyên đá Đồng Văn, đúng vào dịp Hà Giang tổ chức Lẽ hội Hoa Tam giác mạch lần thứ I. Nhà văn Nguyên An đã vài lần lên Hà Giang, nhưng chưa lần nào có điều kiện lên Cao nguyên Đá. Ra khỏi thành phố Hà Giang, vượt qua cổng Trời Quản Bạ, dọc miền lên Cao nguyên Đá, ông bị cuốn hút bởi phong cảnh thiên nhiên núi non hùng vĩ, mây trời giao thoa, đường dốc uốn lượn mềm mại như những dải lụa vắt trên đỉnh núi…Những nương ngô xanh mướt vươn lên trong hốc đá tai mèo như sức sống của người dân nơi đây. Những cổng trời mây phủ, mây lùa vào xe mát dịu…Ông phải thốt lên : Đẹp quá! Tuyệt vời quá! Đúng là đệ nhất hùng quan!

Ông đi thăm một số điểm trồng hoa Tam giác mạch của đồng bào các dân tộc  thuộc xã Sủng Là, Phó Bảng ( Đồng Văn). Được mắt thấy, tai nghe  những thửa ruộng, nương hoa tam giác mạch, ông bảo: Như lạc vào chốn Tiên cung, trước vẻ đẹp quyễn rũ của sắc hoa Tam giác mạch với sự hài hòa của các màu đỏ, tím, phớt hồng…Ông nhẹ nhàng men theo các bờ ruộng vào vườn hoa để nhờ tôi bấm máy.  Ông hồ hởi len vào giữa bãi hoa, lúc ở góc vườn, khi cúi xuống hôn hoa…Các biểu hiện tình cảm của ông đối với loài hoa Tam giác mạch đã phần nào tôi hiểu được sự trân trọng, yêu quý và cảm phục một loài hoa - theo như ông nói: Lần đầu tiên mới được thưởng thức.

Chúng tôi về phố cổ Đồng Văn để tham dự Lễ hội Hoa Tam giác mạch. Những cây hoa Tam giác mạch đẹp nhất  ở các xã, thôn, các huyện vùng cao trong tỉnh Hà Giang về đây thi tài, đã làm nên một rừng hoa Tam giác mạch tuyệt đẹp. Đặc biệt là bên cạnh những chậu hoa Tam giác mạch trình diễn, còn có các cô gái Mông, Dao, Lô Lô…thuyết minh, giới thiệu đã tôn thêm vẻ đẹp vốn có của cảnh vật thị trấn huyện Đồng Văn càng rực rỡ đến xao lòng. Trong lễ hội ấy chúng tôi còn dduwwocj thưởng thức những làn điệu dân ca, nhạc cụ sáo, khèn, nhị, đàn tính …của cộng đồng các dân tộc Mông, Dao, Tày, Lô Lô…trên cao nguyên Đá, để lại cho du khách những tình cảm tốt đẹp, ấn tượng.

Lại một mùa hoa Tam giác mạch trên Cao nguyên Đá Đồng Văn đang đến gần, cứ nghĩ về Lễ hội hoa Tam giác mạch của Hà Giang năm qua thành công, trong lòng tôi lại tràn lên một cảm xúc niềm tin vào Lễ hội hoa Tam giác mạch của Hà Giang ở các huyện vùng cao  lần thứ II sẽ tốt đẹp. Qua tìm hiểu về công tác chuẩn bị cho Lễ hội Hoa Tam giác mạch 2016, tôi được biết, các huyện vùng trọng điểm hoa Tam giác mạch : Quản Bạ, Yên Minh, Đồng Văn, Mèo Vạc  trên Cao nguyên Đá năm nay đã có nhiều đổi mới, như: Mở rộng diện tích trồng hoa; xây dựng đầu tư các điểm hoa Tam giác mạch có tính điển hình để du khách tham quan; đường giao thông được nâng cấp thuận tiện cho khách đi lại và công tác đón khách tham quan được tổ chức chặt chẽ, chu đáo…

Như vậy là tôi có thể   thông tin lại cho các bạn đồng nghiệp cũng như du khách gần xa rằng: Lễ Hội Hoa Tam giác mạch Hà Giang lần thứ II năm 2016 vào trung tuần tháng 10 đã sẵn sàng. Hà Giang xin được đón chào Quý khách! Hãy lên với Hà Giang - Cao nguyên Đá Đồng văn - Công viên Địa chất Toàn cầu đang chào đón Bạn!