Nghề thầy xuất bản lần đầu năm 1944, được Nhà xuất bản Hội Nhà văn và công ty sách Nhã Nam in lại nhân Ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11

Sau gần 80 năm, đa số vấn đề tác giả đặt ra, bàn luận cho đến hôm nay vẫn còn mới mẻ. Nhà nghiên cứu, tác giả Nguyễn Quốc Vương cho rằng nếu loại trừ cách dùng từ ngữ cổ kính mang dấu ấn thời đại đã qua, thay vào đó bằng một số từ đang được dùng phổ biến, ta sẽ thấy cuốn sách như được viết cho chính những người đang làm "nghề thầy" trong thế kỷ 21. Chính vì tâm thế đó, Hoàng Đạo Thúy xác định mục đích của nghề giáo: "Đem lũ trẻ con người ta trao cho, mà rèn giũa sao cho nên người, nên người có hiếu, sau này gây được gia đình bền chặt, người dân tốt giúp được nước, người có tâm với thiên hạ, làm người biết đạo người, sống hợp với lẽ trời đất". Vì thế, nếu coi việc học sinh đến trường chỉ để "học đọc, học viết, học tính, để thi đỗ, để rồi đi làm, thì đủ thứ sung sướng" là "sai lạc cả mục đích giáo dục".

Hoàng Đạo Thúy (1900 - 1994), là nhà giáo dục, biên khảo, nhà hoạt động văn hóa xã hội nổi tiếng ở Việt Nam. Ông sinh ra trong một gia đình nhà Nho ở làng Kim Lũ, xã Đại Kim, huyện Thanh Trì, Hà Nội. Ông học trường Bưởi, tốt nghiệp Thành chung, sau đó dạy học và tích cực tham gia các phong trào cứu tế xã hội, truyền bá quốc ngữ và là thủ lĩnh của phong trào Hướng đạo sinh Việt Nam. Sau năm 1945, ông gia nhập quân đội và lần lượt đảm đương nhiều chức vụ quan trọng trong chính quyền cho đến khi về hưu.

Ông viết nhiều tác phẩm về giáo dục, xã hội, chính trị, quân sự, lịch sử, văn hóa. Ông được mệnh danh là nhà Hà Nội học hàng đầu của Việt Nam

Giáo dục với người thầy bắt nguồn từ những việc nhỏ nhặt như tắm cho trẻ, dọn vệ sinh trường lớp, giao thiệp với phụ huynh, quan chức ở địa phương, chấm bài, sửa bài, hướng dẫn học sinh làm thủ công... Ở từng việc, Hoàng Đạo Thúy chia sẻ kinh nghiệm, phương pháp đúc rút từ sách vở và chính trải nghiệm làm thầy của mình. Đồng thời,cũng nói về sự cần thiết của mối quan hệ hai chiều giữa gia đình và nhà trường, cha mẹ và giáo viên trong việc giáo dục học sinh. Theo Hoàng Đạo Thúy, giáo dục phải bắt đầu từ khi đứa trẻ còn là bào thai. Tác giả khuyên các bà mẹ khi mang thai nên hướng thiện, biết cân nhắc lời ăn tiếng nói để con có được nhân cách tốt.

MH