Tôi là đại úy lính cứu hỏa. Nhiệm vụ của tôi là chữa cháy và cứu người toan tự vẫn. Dạo này sao mà lắm người muốn tự vẫn như vậy. Tôi xin kể cho các bạn nghe về cái nạn này:

Chúng tôi nhận được tin, chỗ này, chỗ nọ có người định nhẩy từ tầng cao, thường là từ mái nhà. Lập tức chúng tôi lên đường. Việc tìm địa chỉ chẳng khó khăn gì: bên dưới ngôi nhà, đám dân chúng tụ tập đang giương mắt nhìn lên.

Gã tự vẫn đang đứng trên mái hiên. Chúng tôi bắc thang, tôi trèo lên. Càng lên cao càng phải bước rón rén cho hắn đừng bỏ chạy. Nghĩa là để hắn đừng nhảy trước khi tôi kịp cứu hắn.

Tôi thì tôi nghĩ, chẳng việc gì phải lo. Vì chính hắn cũng đang đợi tôi cơ mà. Nhẽ ra hắn có thể nhảy ngay, nhảy trước khi chúng tôi đến, thậm chí ngay sau khi dân chúng tụ tập. Hắn có thể nhảy đến mười lần, hai mươi lần, trước khi có người phát hiện ra hắn. Nhưng mà không, hắn chờ cho thiên hạ kéo đến, rồi lại chờ chúng tôi, lúc đó màn kịch mới bắt đầu.

Tôi rón rén lần theo từng bậc thang, mỗi lúc càng đến gần chỗ hắn đứng, tôi giả bộ là tôi rất cần hắn thuận ý ở lại với đời. Vả lại chính hắn đang đợi tôi làm như vậy, tôi được trả lương để làm việc đó mà lị. Lại nữa, tôi mà giả đò ít thì chắc bà con tụ tập ở dưới kia người ta sẽ ít ưng tôi.

Khí sắc tôi hôm nay kém tươi, lại thêm tiết trời khó chịu, lạnh, gió, nhất hạng chỗ này, trên cao. Giá tôi vận trang phục mùa hè thì nom tôi có lẽ khá hơn. Khi trời đẹp thì người ta giả vờ là mình ngu dễ hơn. Chứ không phải lúc lạnh thấu xương. Ấy là chưa kể tôi đang chóng già, vì biết bao lần phải nhập vai kịch này rồi.

Vậy là lúc này tôi đang đến gần hắn, còn hắn - như thói thường - ra bộ chỉ cần tôi bước thêm một bước nữa thôi - là hắn nhảy. Hắn cũng thuộc hạng người trước nay tôi vẫn gặp, dơ dáng, cố đấm ăn xôi, mặt ngờ nghệch. Trò này chính là ngón nghề của những kẻ dở hơi. Những ai biết nghĩ, người ta tự vẫn chẳng cần phải khoe mẽ như vậy, mà làm thật.

Tôi biết, bây giờ mình phải làm gì rồi. Dừng lại và nói với hắn sao cho thật dịu dàng. Lựa lời mà nói ngon nói ngọt với hắn sao cho thật bùi tai, dỗ dành hắn, rằng đời mới đẹp làm sao, rằng tất cả chúng tôi rất cần hắn sống. Bản thân tôi, các vị đang đứng chiêm ngưỡng dưới kia và chung cục toàn dân cần thế. Thực ra là chúng tôi đang cần sao cho một thằng lười nữa lại tiếp tục lêu lổng khắp thế gian và đầu độc bầu không khí.

Ngay cả đám người ở bên dưới kia họ cũng đang giả đò. Họ la cà đây đó ngày nọ ngày kia, chán qúa. Gặp chỗ này có kịch. Kẻ tự vẫn đang đứng trên mái nhà. Hắn làm như hắn sắp nhẩy, li kì qúa đi chứ lị. Họ thừa biết lính cứu hỏa khắc đến, rồi sẽ có cuộc cứu người, rồi hắn sẽ chẳng hề chi. Ấy vậy mà họ cứ cố tình hy vọng là rốt cuộc hắn sẽ nhẩy.

Họ thừa biết, mọi sự sẽ kết cục là chả sao cả, như mọi lần, thế mà... Họ nghĩ bụng, biết đâu lần này... hắn sẽ bị trượt chân, hoặc là... Biết đâu mái hiên bị sập... Họ chỉ còn có mong tai nạn, thế là họ chờ. Còn tôi thì phải thật khéo léo để họ đừng làm sai vở diễn, nhưng lại để cho họ làm sai những chỗ họ rất cần. Thật oái oăm.

Vậy là tất cả chúng tôi đều giả đò. Kẻ tự vẫn thì ra bộ toan tự tử, dẫu rằng ý hắn hoàn toàn ngược lại. Hắn muốn thành đấng anh hào, tập trung sự chú ý về mình, được mọi người biết đến, để báo chí viết về hắn. Hắn muốn sống trước hết là để được như vậy, cho nên hắn mới giả đò là hắn không muốn sống. Đám đông giả đò sợ cái cảnh rùng rợn sắp xẩy ra, cho nên họ không rời chỗ để xem nó diễn ra như thế nào. Làm gì có! Xét cho cùng họ chẳng muốn gì, ngoài việc muốn đích mục sở thị một cú giật gân. Còn tôi thì giả bộ là tôi tin gã tự vẫn và đám đông đứng dưới kia, đồng thời tôi phải xử sự như thể tôi chẳng hề biết hắn và đám người dưới kia thực sự muốn gì. Để cho họ được ưng ý tôi phải giả bộ mình ngu hơn thường ngày.

Thế rồi tôi leo sắp đến chỗ hắn, và khi tôi đã đến gần, nhưng chưa đến sát, hắn bước một bước ra phía rìa mái hiên, hắn ra bộ sắp nhảy, trước khi tôi kịp kéo hắn lại. Bây giờ tôi cần dừng lại đặng bắt đầu tiết mục của tôi. Vậy tôi dừng. Bên dưới đã có các nhà báo, họ đang chụp ảnh chúng tôi. Xe vô tuyến truyền hình lưu động cũng đã tới, các camera đang hoạt động. Dân bán lạc rang đã có mặt, lũ bán bánh mì cũng thế. Chúng hí hửng là sẽ bán được nhiều hàng, bởi nỗi khủng khiếp khiến người ta càng thèm ăn. Riêng tôi hôm nay hầu như chưa ăn gì bởi vì tôi đâu có quen ăn sáng, bây giờ vẫn còn khá sớm, chung quy trước ngọ tôi không được khỏe. Trên ảnh trong ti vi sẽ chỉ nom thấy lưng tôi, ở đây tôi chỉ là diễn viên số hai, thằng cha đang đứng trên mái hiên kia mới là số một. Vả lại, tôi đã diễn vở này nhiều lần đến nỗi, với tôi thế nào cũng xong. Ngoài ra, tôi chỉ là một anh lính cứu hỏa, tức thị một nhân viên kĩ thuật, ngành phục vụ, tôi chỉ làm những việc thuộc bổn phận của tôi. Thằng cha đang đứng trên mái hiên, đang quay mặt về phía camera mới là ngôi sao đích thực. Biết làm sao, phải vào việc thôi. Thế là tôi bắt đầu dỗ dành hắn. Tôi cất giọng hết mực dịu dàng:

- Này, anh bạn ơi! Khoan cái đã, thử xem chúng mình có cách nào hay hơn chăng?

Hắn ra vẻ phớt lờ, hắn đã bước một chân lên, hắn không rút chân lại, mà cũng chẳng bước tiếp. Hắn ra bộ không nghe tôi nói, nhưng đồng thời lẽ dĩ nhiên, đợi tôi nói tiếp. Tôi chẳng bảo hắn thạo ngón nghề, song bọn chúng đứa nào cũng vậy, ngay cả đứa mới làm trò này lần đầu, chúng làm như nhà nghề. Lần lượt từng mục một, như theo một quy trình.

- Mình hiểu, mình hiểu, tất nhiên là chúng ta có ối lí do. Nhưng mà thôi, chúng mình hãy cùng nhau nghĩ lại...

Nghĩ lại cái của khỉ gì ở đây cơ chứ. Tất thảy đều rõ như ban ngày. Nhưng tôi có quy trình của tôi, quy trình bảo thế này: phải giành lấy thời gian. Phải dài dòng câu chuyện càng lâu càng tốt, để cho hắn ra bộ mềm lòng, giả bộ không còn khăng khăng một mực nữa, để rồi sau đó hoặc là hắn sẽ trèo xuống dưới, nếu hắn không phải loại đầu bảng, hoặc là mấy chiến hữu của tôi đang rình trên nóc nhà sẽ lao xuống tóm hắn, nếu hắn là nhà kỉ lục hạng một. Toàn bộ tài nghệ của cả đoàn là ở chỗ: càng gần đến phút chót thì trông càng ngoạn mục, nhất hạng trong ti vi. Cũng có đứa có biệt tài, đó là những đứa để cho chúng tôi tóm đúng vào thời điểm hầu như, hầu như nó nhẩy. Có điều, những đứa như vậy thời hiếm lắm, như hiếm những tài năng lớn ấy mà.

Hắn nhăn nhó, khó chịu, ra bộ không nghe tôi. Nhưng dĩ nhiên là hắn đang ngóng chờ đoạn thoại tiếp của tôi. Tôi đằng hắng, vì từ bữa qua thấy người ơn ớn, ở đây lại gió thế này, trên tầng mười tám - và tôi thoại tiếp, ráng mềm mỏng, ráng thật ngọt ngào, thật bùi tai:

- Anh bạn hãy nghĩ tới gia đình, bạn hữu, ví bằng anh bạn không có gia đình thời hãy nghĩ...

Gia đình cái nỗi gì, khi biết đâu đó cũng là nguyên do hắn sắp đặt ra cái trò này. Tuy nhiên, bây giờ phải nói gì đó chứ. Thế là tôi nói, miễn sao “câu giờ”.

- Hôm nay gió mạnh đáo để nhẩy?

Bây giờ hắn mới nhìn tôi tỉnh hơn chút xíu. Đích thị hắn ngại tôi không lao vào cứu, tôi đã làm trệch quy trình. Bậy bạ. Thế là, đặng nhắc tôi làm đúng bổn phận, hắn bèn bước thêm nửa bước ra mép hiên. Một chân hắn lửng lơ trên bờ vực. Nhưng bỗng nhiên tôi không muốn cứu hắn nữa.

- Nào, mày cứ nhảy đi, đồ lợn. - Tôi nói, rồi leo xuống.

Các bạn nghĩ hắn rơi rồi chứ gì? Đúng. Rơi rồi, thưa các bạn.

Bây giờ thì tôi chờ ra toà và lĩnh án. Tôi sẽ mất việc ở Đồn công an cứu hỏa là cái chắc. Mà cũng phải thôi, vì tôi đã không hoàn thành nhiệm vụ chuyên môn của mình. Tôi bị tố cáo về tội... Chẳng sao. Tố cáo tôi cũng đồng ý. Duy có một điều tôi không đồng ý, hoàn toàn không đồng ý. Tin tức báo chí thì bảo đó là “vụ tự vẫn”, còn tôi thì tôi bảo, đó chẳng qua là một vụ tai nạn. Trong cái “nghề tự vẫn”, đôi khi cũng xẩy ra tai nạn chết người.

Lê Bá Thự dịch

Nguồn Văn nghệ số 33/2022