1.

Chợ xuân năm nay không đông vui nhộn nhịp như mùa xuân năm trước. Cây thế bày la liệt, hoa đỗ quyên đỏ thắm, trà phấn hồng chíu chít nụ đợi nắng lên là bung lụa. Những cánh mộc trắng ngà khẽ rùng mình, giá buốt mưa gió càng làm hương mộc ngát hơn. Các dãy hàng bày la liệt, rổ rá cày cuốc, đồ nông sản nhiều tới cơ man nhưng chợ vẫn thưa thớt khách du xuân. Vài ông đồ ngồi bán chữ thở dài nhìn giấy đỏ mưa hắt vào hoen phẩm. Chữ Phúc, chữ Lộc, chữ Tâm bị mưa bụi làm vết mực loang dài như nước mắt của chúng sinh. Ông đồ già thở dài nhìn sang hàng bên có cô đồ trẻ mắt đượm buồn hiu hắt bó gối nhìn mưa rơi. Ông bỗng thở dài rồi lẩm bẩm: Giời đất này chả biết sao nữa? Chợ xuân mà vắng hoe, cũng chỉ tại dịch Covid mà thôi. Tiếng thở dài loang trong giá buốt.

Minh họa của ĐÀO QUỐC HUY

Kéo cao cổ áo khoác cho đỡ lạnh, người đàn ông đảo mắt nhìn khắp chợ, mặc gió mưa, ông sải bước tới gian hàng bán đồ cổ bày la liệt. Lão chủ hàng đang ngủ gà ngủ gật thấy bước chân khách choàng tỉnh. Một giọng khàn khàn như người nghiện cất lên:

- Gớm trời mưa quá! Ông mua đồ mở hàng cho em đi. Ế ẩm quá! Chưa có năm nào như năm nay, từ sáng tới giờ chưa bán được gì cả.

Người khách ngần ngừ, toan bước đi, nhưng lão bán hàng như tỉnh hẳn:

- Nhờ vía bác cả năm. Bác mua mở hàng cho em đi, em bán rẻ lấy may bác ơi.

Tiếng mời chào nài nỉ, khiến khách chẳng đành lòng bước qua. Dõi mắt nhìn một lượt. Đĩa cổ Lý ngư vọng nguyệt, Hạc mai nguyên cặp, tiền đồng các triều đại hàng đống, đồ gốm sứ Lý Trần và cả chén ấm Minh Thanh đủ cả. Đôi hươu lộc bằng đồng đứng cạnh nhau mà vẫn toát lên vẻ bơ vơ. Người khách cầm chiếc nậm lên ngắm nghía. Lão chủ hàng nheo đôi mắt chuột tinh quái véo von:

- Ông quả là người có con mắt tinh tế. Chiếc nậm này có tên Tiêu Tượng, hàng thượng phủ đẹp và lụa không tì vết. Ông xem nét vẽ con voi đang cuộn tàu lá chuối tinh xảo không? Men của nó là men ngọc, đẹp như một bức tình thư ông nhé.

Nói rồi lão ngâm nga:

 “Tình thư một bức phong còn kín

  Gió nơi đâu gượng mở xem”.

Lão đọc thơ Nguyễn Trãi rồi cười khà:

- Đúng là quí vật đi tìm quí nhân, không phải ai cũng nhận ra chiếc nậm này đâu, đại ca ạ!

Khách vẫn lặng im, khuôn mặt tươi hơn một chút, có lẽ khách cũng vui lây cái véo von của lão bán hàng bẻm mép. Qua vài lời mặc cả phát giá, khách đồng ý mua chiếc nậm Tiêu Tượng. Tần ngần ánh mắt, khách dõi sang hàng đồ cổ bên cạnh, bắt gặp ánh mắt thiếu phụ thật đẹp mà đượm buồn. Nàng ngồi bán hàng mà xa vắng, lơ đãng như chìm vào thế giới huyền bí. Những đồ gốm sứ của nàng cũ kĩ không còn nguyên vẹn, chúng sứt mẻ lệch đôi, lũ đồ đồng hoen rỉ mốc xanh, vài cái cốc bằng đồng như từ các vương triều Trung Hoa cũ. Mươi đồng bạc trắng hoa xòe nằm tênh hênh trên manh chiếu cũ. Không một lời chào hàng thiếu phụ ngước đôi mắt nhung thăm thẳm nhìn khách. Nàng không đẹp rực rỡ kiêu sa như đóa hải đường e ấp trong gió sớm mà nét đẹp nuột nà đằm thắm của cặp môi đỏ tươi, đôi bàn tay trắng như ngó cần đan vào nhau. Nàng ngồi bên những đồ cổ xưa rất giống như vương phi thất thế. Ánh mắt như từ tiền kiếp hiện về ma mị dẫn dụ. Nhìn lũ ấm đồng thiếp mệt trong gió lạnh, lũ ấm ngả màu vàng xỉn không bắt mắt, lão hàng đồ cổ ngồi bên quan sát thiếu phụ rồi cười khẩy. Khách toan bước đi chợt mắt ông sáng lên trước một vật lạ. Ông ngồi xuống bên lũ ấm cổ, nhẹ tay nâng một chiếc ấm hình con rùa lên. Màu đồng cổ nâu sạm, nắp ấm là con rùa con, thân ấm là con rùa mẹ, được gò đúc tinh xảo, có những cổ tự rất đẹp. Không cưỡng được cảm xúc ông cất tiếng hỏi thiếu phụ bán hàng:

- Bao nhiêu tiền chiếc ấm này hả cô?

Thiếu phụ nhìn ông khách phong trần nhưng vẫn không giấu được vẻ lịch lãm của đất thành kinh. Nàng liếc chiếc ấm cổ, một thoáng ngạc nhiên xuất hiện trong đầu. Chiếc ấm này đã nằm trong sạp hàng đồ cổ bao năm nay từ khi nàng còn bé tí, nó lăn lóc theo cha nàng khắp các lễ hội ngày xuân nhưng chẳng thấy ai hỏi gì cả? Rồi cha nàng về cõi bên kia, nàng theo nghiệp cha quen dần với gánh hàng đồ cổ nhưng cái ấm vẫn nằm tẻ nhạt trên mẹt hàng của nàng. Sao bây giờ lại có người đàn ông này để ý tới chiếc ấm và cầm trên tay nâng niu thế này? Một thoáng bối rối, đôi mắt nhung huyền thắm thắm ngước lên, giọng nói nhẹ như gió thoảng:

- Tùy ông cho bao nhiêu cũng được. Em bán cho ông chiếc ấm lấy may.

Mắt nhung gợn sóng thu ba. Nhìn vào đấy khách như gặp cả bể oan cừu. Thật kì lạ chưa có người bán hàng nào lại thờ ơ với đồng tiền như vậy? Khách bối rồi rồi mỉm cười lấy một nắm tiền mới trong ví đặt vào tay thiếu phụ. Giọng trầm ấm cất lên:

- Bao nhiêu tiền này đủ chưa cô?

Thiếu phụ mỉm cười rồi nhẹ nhàng gật đầu:

- Thưa ông thừa rồi ạ! Cảm ơn ông đã có duyên với chiếc quần ấm mẫu tử này.

Người bán ấm nhoẻn cười, nụ cười xinh đẹp bừng sáng khuôn mặt. Khách lâng lâng bước đi trong ánh mắt huyền thăm thẳm vướng víu hương hoa mộc quyến ngọt loang xa, loang xa. Mưa mỗi lúc thêm nặng hạt. Khách đường xa rùng mình, gió đông mỗi ngày một bạo hơn.

Đại hồng chung chùa Đại Bi chợt ngân nga. Tiếng chuông đúng ngọ cất lên, như giục bước chân người mua ấm. Ông nhanh chân mua thẻ hương, bước vào tam quan. Khói trầm nghi ngút, thấp thoáng vài bóng người đang sì sụp khấn vái trước Phật đài. Khách thành kính thắp ba nén nhang vào bát hương công đồng, rồi đặt chiếc ấm xuống bệ thờ khấn vái

- Con nam mô a di đà Phật. Con lạy chín phương trời mười phương chư Phật. Con kính lạy hoàng thiên hậu thổ chư vị tôn thần. Con là họa sỹ ở kinh thành, nay về lễ Phật cầu an, du xuân Viềng Tỉnh  cũng do lòng đam mê cổ vật yêu hồn cốt văn hóa xưa mà được gặp chiếc ấm lạ giữa hội xuân. Có lẽ cũng là một nhân duyên. Con cúi xin Phật Trời phù hộ cho con đem ấm về được bình an may mắn.

Lời khấn vừa dứt. Nén hương thắp vòng tít lại. Chiếc ấm đồng nâu sỉn chợt hồng rực lên như phép màu đã linh hiển. Họa sỹ cúi đầu khấn vái cảm tạ trước tam bảo, mở vuông lụa đỏ trong túi xách bọc lấy chiếc ấm thanh thản bước ra khỏi tam quan.

2.