Trong khuôn khổ chuyến thăm Việt Nam của Tổng thống Mỹ Joe Biden theo lời mời của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng. Một trong những hoạt động chính thức nằm trong chương trình của ông Biden là đến đặt hoa tại phù điêu cố Thượng nghị sĩ John McCain; người đã dành nhiều công sức thúc đẩy quan hệ với Việt Nam và có những đóng góp rất quan trọng cho quá trình bình thường hóa quan hệ giữa hai nước Việt - Mỹ; vào sáng ngày 11/9/2023
Xuất thân từ một thiếu tá phi công hải quân Mỹ tham chiến ở Việt Nam, và từng là tù binh chiến tranh từ năm 1967 cho đến khi được trao trả vào năm 1973 theo Hiệp định Paris. Sau chiến tranh, John McCain trở thành thượng nghị sĩ Hoa Kỳ trong nhiều nhiệm kỳ, 2 lần là ứng cử viên Tổng thóng Mỹ. Trên cương vị này, John McCain đã dành ba thập kỷ thúc đẩy quá trình bình thường hóa quan hệ giữa hai nước. Từ một đối thủ trên chiến tuyến, John McCain đã trở thành một người bạn thân thiết của nhân dân Việt Nam. Ông cũng nhiều lần trở lại Việt Nam, tới thăm bức phù điêu ghi lại sự kiện chiếc máy bay của mình bị bắn rơi… Tháng 7 năm 2015, trong chuyến thăm lịch sử của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng tới Mỹ, đích thân ông John McCain, khi đó với tư cách là một Thượng Nghị sĩ Hoa Kỳ, đã ra tuyên bố chào mừng, đánh giá cao sự kiện khi đó.
 |
| Tổng thống Mỹ Joe Biden đặt hoa tại phù điêu cố Thượng nghị sĩ John McCain Ảnh: Reuters |
Ngày 25/8/2018, Thượng nghị sĩ John McCain qua đời sau hơn một năm chống chọi bệnh ung thư não. Báo chí Việt Nam đã đưa tin về sự kiện này. Nhiều nhà văn, nhà thơ đã có những bài viết bày tỏ sự thương tiếc với một người bạn lớn, trong đó có bài thơ mang tựa đề John McCain của nhà thơ Thanh Thảo.
Thanh Thảo
John McCain
“Bác John thôi đã thôi rồi
Nước mây man mác ngậm ngùi lòng ta”
(phỏng thơ Nguyễn Khuyến)
Đó là một người đàn ông mạnh mẽ
ngay lành như cây cơm nguội
bên hồ Trúc Bạch
hay như cây thông
phủ dày hoang mạc
cựu tù binh
5 năm rưỡi ở nhà tù Hỏa Lò
2 lần ứng cử tổng thống Mỹ
như cây xương rồng
chỉ phục vụ cho những điều cao cả
John McCain
trước là thù sau là bạn
chỉ không biến bạn thành thù
điều đơn giản tốt tươi
như cây xanh
như những người lương thiện
Mỹ ra Mỹ
“thẳng ngay, nhân ái, danh dự”
làm người
có bấy nhiêu
kiêu hãnh vì mình là tù binh chiến tranh
cười rất tươi trước tấm bia hồ Trúc Bạch
ai chẳng có lần lỡ nhịp
trong đời
anh hùng hay không, cũng xong thôi
John McCain
tôi nghĩ
người Mỹ yêu ông vì thế
cũng vì thế người Việt yêu ông
như yêu một người bạn cùng làng
một người lang thang
đôi khi cơ nhỡ
một người khi vui cười hết cỡ
khi buồn, khóc
nước mắt hòa nước mưa
bây giờ, có cơn mưa nào trên hoang mạc Arizona?
khóc cho một con người
đẹp và mạnh.
Quảng Ngãi 28/8/2018
Khi bài thơ ra đời, nhà thơ Du Tử Lê đã có những đánh giá về tác giả của nó:
“Nếu cùng “hành quân” theo bước đường thi ca Thanh Thảo, trên, dưới nửa thế kỷ, người đọc sẽ thấy “cái tôi” hay cái “ta” của Thanh Thảo, không bị giới hạn trong một vòng phấn nào. Biên giới của thơ ông là một thứ biên giới không cột mốc. Cái “tôi” hay cái “ta” của Thanh Thảo đã vượt qua định mức cố định của một địa danh, một lãnh thổ. Thơ ông đi tới những chân trời, dù trước đó, chính ông cũng không “âm mưu”, không sắp xếp… Mà, chúng được dẫn dắt từ những cảm xúc, suy nghiệm mang tính nhân loại của một sinh vật mang tên con người.
Tôi đã tự hỏi, do đâu, bởi đâu có sự dẫn dắt, đưa thi sĩ tới những chân trời gặp gỡ nhân gian bát ngát kia? Nếu không phải từ cái tâm?
Cụ thể, gần nhất, không cần phải lội ngược dòng, tìm đọc hàng ngàn câu thơ của Thanh Thảo, người đọc cũng sẽ dễ dàng thấy được thấy cái “tâm” của Thanh Thảo, qua bài thơ tựa đề John McCain của ông
(Bài thơ viết ngay sau khi Thượng nghị sỹ John McCain qua đời, để tưởng niệm Ông)”
*
Liên quan đến cuộc viếng thăm và đặt hoa tại phù điêu cố Thượng nghị sĩ John McCain, ông Biden đã chia sẻ trong phát biểu tại họp báo chung với Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng tối 10/9: “Tất cả những tiến triển trong nhiều năm qua đòi hỏi nỗ lực của các nhà lãnh đạo của cả hai nước, bao gồm cả người bạn của tôi hôm nay, cựu thượng nghị sĩ và cũng là cựu ngoại trưởng Mỹ, ông John Kerry, đặc phái viên của tổng thống về biến đổi khí hậu. Và cũng phải kể đến một người bạn nữa dù ông không còn ở đây với chúng ta ngày hôm nay, người mà tôi sẽ tới thăm ở phù điêu tưởng niệm ngày mai, đó là cố Thượng nghị sĩ John McCain. Họ cũng như tôi và nhiều người khác thấy rõ những lợi ích mà chúng ta gặt hái được khi cùng nhau vượt qua quá khứ đau thương…”.
L.N.A
Nguồn Văn nghệ số 38/2023
