“…Nước lớn đến cùng tận, sâu không thể đo lường. Sự làm lợi của nước đạt đến mức không thể lường tính. Nó bốc lên trời thành mây mưa, rơi xuống đất thấm nhuần cây cỏ. Vạn vật không có nước không thể sinh trưởng. Mọi việc không có nước không thể thành công. Nó chứa mọi sinh vật lại không có yêu thích, gét giận. Ân trạch của nước ban đến cả loài tiểu trùng không cần báo đáp. Nó giúp thiên hạ sung túc, dùng nó thì vô tận, đức trạch ban khắp bá tánh mà không cho là lãng phí. Nước vận hành vô cùng, nước nhỏ bé không thể dùng tay nắm bắt. Đánh nó không bị thương, đâm nó không bị vết. Dao chém không đứt, lửa đốt không cháy. Nó nhu mì không gì bằng, nó sắc bén có thể xuyên phá tất cả. Nó xao động ở nơi vô bờ bến. Nó nhấp nhô ở nơi vô cùng tận. Cứu giúp vạn vật không kể trước sau. Nó không phân biệt công tư, cuồn cuộn mênh mông, liên tiếp với trời đất. Nó không phân biệt phải trái, luôn hoà chung cùng vạn vật. Đó chính là đức hạnh tối cao của nước…”
(Hoài Nam Tử)
Đọc những dòng này của người xưa, tôi lại nghĩ đến những dòng nước đang ngập lụt ở nhiều nơi, nhất là ở miền Trung, gây ra bao đau thương mất mát… Vì đâu, tại sao? Mưa to, nước ngập ắt là tại trời, trời cao không thể hỏi! Nhưng, có những dòng nước ngập nhà cửa, hoa màu, cây cối, làm người dân khốn khổ lại không phải do trời mà do chính con người. Chợt nhớ dạo trước chính thủ tướng đã chỉ thị phải điều tra việc xả thải đập thủy điện Hố Hô. Người phụ trách xả lũ đập thủy điện Hố Hô trả lời “Xả đúng quy trình”. Thế nhưng quy trình là gì khi mà nhiều người dân ở vùng lũ bị ngập nước cho biết, việc xả lũ không có thông báo trước, để người dân không kịp trở tay, gây ngập lụt không đáng có…
Chợt nhớ cách đây nhiều năm, có khá nhiều ý kiến của các nhà khoa học, của nhân dân địa phương, nhiều bài báo, ở khá nhiều tờ báo, cảnh báo việc cho xây dựng đập thủy điện tràn lan, thiếu quy hoạch, nhất là ở khu vực miền Trung, ắt sẽ dẫn đến việc thay đổi dòng chảy của nhiều con sông, con suối, và thảm họa lũ lụt ắt sẽ xảy ra… Cho đến giờ thực tế đã chứng minh những cảnh báo đó quả không sai! Bởi con người làm trái các quy luật tự nhiên, làm trái đạo trời, nên trời giáng họa…
Và, người viết bài này lại nghĩ tới những điều mà người xưa đã nói về đức hạnh tối cao của NƯỚC. Đừng trách ông trời, đừng trách dòng nước, mà trước hết hãy tự trách con người, những người đã làm trái với quy luật của tự nhiên…
Nguồn Văn nghệ số 43/2020
