Hôm thứ Sáu, 17 tháng 11 năm 2023 vừa qua, Câu lạc bộ KRĄG ở thành phố Poznan, Ba Lan, đã tổ chức đêm thơ trong loạt sự kiện SÓNG THƠ dưới nhan đề NHỮNG VẦN THƠ TỪ BÊN BỜ SÔNG HỒNG. Người thiết kế và dẫn chương trình là nhà thơ, dịch giả, nhà báo, nhà lý luận phê bình văn học Kalina Izabela Zioła. Dưới đây là lời đề dẫn của bà trong chương trình này

“Tôi đã giới thiệu tác phẩm thơ của các tác giả Việt Nam viết bằng tiếng Ba Lan hoặc được dịch từ tiếng Việt ra tiếng Ba Lan. Đó là các tập thơ của Nguyễn Chí Thuật: Từ sông Hồng đến sông Wisla và sông Warta và Xuôi dòng Warta, tập thơ Phía bên kia sự im lặng của Mai Quỳnh Nam và Hoa ban mai của Trương Anh Tú.

Nhà thơ Kalina Izabela Ziola, người dẫn chương trình đêm thơ "Những vần thơ bên bờ sông Hồng”.

Tại sao tôi quan tâm đến thơ Việt Nam, và tôi đã làm gì để đưa thơ Việt đến với công chúng Ba Lan? Phải nói ngay, rằng tất cả bắt đầu từ sự quen biết Nguyễn Chí Thuật, một trong số ba nhà thơ Việt Nam mà tôi giới thiệu. Nguyễn Chí Thuật sang Ba Lan năm 1970,  học đại học tại Trường Đại học Tổng hợp Lodz và tốt nghiệp ngành Ngữ văn Ba Lan tại đây năm 1977, sau đó làm nghiên cứu sinh tại Trường Đại học Tổng hợp Varsava, bảo vệ thành công luận án năm 1990, nhận học vị Tiến sĩ khoa học xã hội. Năm 2005 ông sang Ba Lan, là giảng viên Khoa Ngữ văn mới, Trường Đại học Tổng hợp mang tên Adam Mickiewicz ở Poznan, được phong giáo sư của Trường năm 2007. Ông giảng dạy môn lịch sử văn học Việt Nam và tiếng Việt thực hành cho sinh viên ngành Ngữ văn Việt được đưa vào chương trình giảng dạy tại đây từ năm 2004. Sống ở Poznan, Nguyễn Chí Thuật đắm mình trong môi trường văn học và kết thân với nhiều nhà văn, nhà thơ Hội viên Hội Nhà văn Ba Lan. Tình bạn, tình đồng nghiệp giữa hai chúng tôi đã kết trái trong sự hợp tác về dịch thuật. Năm 2016 Nguyễn Chí Thuật đã dịch ra tiếng Việt tập thơ Những thiên thần chân trần trên tuyết của tôi, còn tôi, cũng trong năm đó, đã biên tập và viết lời bạt cho tập thơ Xuôi dòng Warta của Nguyễn Chí Thuật. Hai cuốn thơ Từ sồng Hồng đến sông Wisla và sông Warta và Xuôi dòng Warta của nhà thơ người Việt này không cần phải dịch vì tác giả viết thẳng bằng tiếng Ba Lan không mấy khó khăn. Cũng cần nhấn mạnh rằng, trong hai cuốn thơ nói trên, cuốn Từ sông Hồng đến sông Wisla và sông Warta đã được trao giải khuyến khích trong cuộc bình chọn Tập thơ hay nhất trong năm 2011, tổ chức trong khuôn khổ Liên hoan thơ Quốc tế Tháng Mười Một Thơ Poznan, con chùm thơ 5 bài trong cuốn Xuôi dòng Warta được trao Giải nhì (không có giải nhất) trong cuộc thi thơ toàn quốc Ba Lan mang tên Jan Krzewniak năm 2016.

Ngay sau khi hai nhà thơ xuất bản trong cùng năm hai tác phẩm thơ của mình, dự định dịch và xuất bản một tập thơ của nhà thơ Việt Nam hiện đại là Mai Quỳnh Nam đã hình thành. Dự định này đã được hiện thực hóa và tập thơ Phía bên kia sự im lặng của Mai Quỳnh Nam đã trình làng tại Ba Lan vào năm 2020. Một năm sau đó, cuốn thơ Hoa ban mai của Trương Anh Tú cũng ra mắt bạn đọc Ba Lan. Cả 2 tác phẩm này là kết quả sự hợp tác hiệu quả giữa nhà thơ Nguyễn Chí Thuật và tôi...”

*

Thơ của nhà thơ Nguyễn Chí Thuật từ nhiều năm qua đã trở nên thân thuộc ở Poznan, nơi ông đã nhiều lần được mời tham gia các đêm thơ tại nhiều địa phương khác nhau trong cả 2 vai trò: Tác giả và người dẫn chương trình. Ông cũng từng là khách mời của các Liên hoan thơ quốc tế tổ chức tại Ba Lan. Còn hai nhà thơ Việt Nam khác là giáo sư xã hội học Mai Quỳnh Nam và nhà thơ Trương Anh Tú đã được giới thiệu trang trọng trong đêm thơ tổ chức tối thứ Sáu (17 tháng 11) vừa qua tại Câu lạc bộ KRAG, và cũng đã chiếm được cảm tình lớn của những người tham dự  khi họ có cơ hội tiếp cận với những vần thơ mới lạ của nền thơ đến từ một đất nước xa xôi nhưng từ lâu gắn bó tình cảm với Ba Lan...

Ngoài các tác phẩm của ba nhà thơ nói trên, người dẫn chương trình cũng đã đọc thơ của nhiều nhà thơ Việt Nam khác được dịch và dự định xuất bản trong một tác phẩm dưới nhan đề Tre xanh do Nguyễn Chí Thuật dịch với sự cộng tác của Kalina Izabele Ziola.

Đêm thơ được kết hợp với phần âm nhạc do nhạc sĩ nổi tiếng Michał Ruksza dàn dựng và trình bày trên đàn dương cầm. Cuối chương trình, những người tham dự đã có buổi trao đổi dài với người dẫn chương trình về thơ Việt. Đêm thơ có thể coi là rất hấp dẫn và thành công tốt đẹp.

Kalina Izabele Ziola (Nhà thơ Ba Lan)

Nguồn Văn nghệ số 49/2023