Tái hiện từ quá khứ một cách sinh động, các dữ kiện thời gian được  gói ghém, cô đọng đã khiến cả thầy và trò lớp 12 dành trọn tình yêu cho môn Lịch sử, nhất là với bộ SGK Lịch sử lớp 12 Cánh Diều.

Nếu như trước đây, việc dạy học môn Lịch sử đặt nặng vấn đề truyền đạt cho học sinh kiến thức gì thì trong  bộ SGK Lịch sử lớp 12 Cánh Diều đã có nhiều thay đổi. Mục tiêu cần đạt chính là sau mỗi bài giảng, học sinh sẽ cần phải làm gì, hấp thụ được những tinh hoa của lịch sử dân tộc, lịch sử thế giới.

Bộ SGK Lịch sử lớp 12 Cánh Diều

“Lịch sử không phải để học thuộc mà để khắc sâu vào tiềm thức”

Em Nguyễn Cẩm Tú, Trường THPT Hiệp Hòa số 3 cho biết, thông qua bộ sách sẽ kết nối quá khứ của lịch sử với hiện tại, từng trang sách đã dẫn dắt học sinh đi vào cuộc đối thoại giữa những vấn đề của cuộc sống hôm nay với quá khứ hào hùng của dân tộc Việt Nam.

Chưa kể, SGK môn Lịch sử lớp 12 bộ Cánh Diều còn được biên soạn bởi những chuyên gia, nhà giáo có chuyên môn sâu, có nhiều năm kinh nghiệm giảng dạy môn lịch sử. Tổng Chủ biên là GS.TS.NGND Đỗ Thanh Bình; Chủ biên là TS Nguyễn Văn Ninh; các tác giả: PGS.TS Nguyễn Thị Thế Bình, PGS.TS Nguyễn Mạnh Hưởng, TS Lê Hiến Chương, TS Vũ Đức Liêm, TS Phạm Thị Tuyết.

“Nhờ có bộ sách Lịch sử lớp 12 Cánh Diều, bản thân em thấy việc học lịch sử không phải để học thuộc mà để khắc sâu vào tiềm thức của mỗi học sinh, để mỗi người con đất Việt dù đi đâu cũng luôn tự hào về truyền thống 4.000 năm dựng nước và giữ nước, về 2 cuộc kháng chiến trường kỳ của dân tộc để giành lấy hòa bình”, Cẩm Tú nhấn mạnh.

Còn với em Đinh Thu Thảo, học sinh chuyên Sử, Trường chuyên Khoa học Xã hội và Nhân văn cho biết, học sinh sẽ không chỉ đọc sách giáo khoa mà học sinh còn phải chủ động tìm hiểu thêm thông tin bên ngoài sách giáo khoa, tăng thêm học liệu cho bài học. Những câu hỏi có trong sách giáo khoa mới đều rất gợi mở và hay, hướng người học tư duy nhiều hơn là học thuộc như chú vẹt.

Theo đó, Sách Lịch Sử, quyển 1 gồm 6 chủ đề cốt lõi. Thời lượng dành cho lịch sử thế giới gồm 2 chủ đề: Thế giới trong và sau chiến tranh lạnh, ASEAN: những chặng đường lịch sử. Thời lượng dành cho lịch sử Việt Nam gồm 4 chủ đề gồm: Cách mạng tháng Tám năm 1945, chiến tranh giải phóng dân tộc và chiến tranh bảo vệ Tổ quốc trong lịch sử Việt Nam; Công cuộc Đổi mới ở Việt Nam từ năm 1986 đến nay; Lịch sử đối ngoại của Việt Nam thời cận - hiện đại; Hồ Chí Minh trong lịch sử Việt Nam.

Với quyển 2 là Sách Chuyên đề học tập Lịch Sử, học sinh sẽ tìm hiểu sâu hơn về một vấn đề cụ thể. Nội dung này có 3 chuyên đề là: Lịch Sử tín ngưỡng và tôn giáo ở Việt Nam; Nhật Bản: hành trình lịch sử từ năm 1945 đến nay; Quá trình hội nhập quốc tế của Việt Nam. Cuối mỗi quyển sách là bảng Giải thích thuật ngữ; Bảng tra cứu địa danh/tên riêng nước ngoài và Mục lục.

Thạc sĩ Đặng Huyền Trang, Giáo viên Trường chuyên Khoa học Xã hội và Nhân văn chia sẻ, bộ sách giáo khoa Lịch Sử mới đã đáp ứng được đầy đủ các yếu tố cần cho học sinh trong thời đại mới, có nội dung rõ ràng, mạch lạc xuyên suốt trong chiều dài lịch sử của dân tộc. Khi các con học theo chủ đề sẽ giúp các con bao quát từng nội dung, từng lĩnh vực về lịch sử dân tộc cũng như lịch sử thế giới. Điều này góp phần làm nên thành công cho môn học, để cả thầy và trò đều thăng hoa qua từng trang sách, qua từng dữ kiện lịch sử.

TS Nguyễn Văn Ninh, Chủ biên của bộ SGK Lịch Sử lớp 12 Cánh Diều khẳng định, Bộ sách Lịch Sử gồm 2 quyển. Trong đó quyển 1 là Sách Lịch sử gồm 6 chủ đề cốt lõi . Quyển 2 có 3 chuyên đề. Như vậy, có thể thấy khác với SGK cũ, học sinh học lịch sử theo tiến trình thời gian, tập trung chủ yếu lịch sử hiện đại. Đến nay, SGK mới đã có sự thay đổi đáng kể, khi yêu cầu học sinh học tập theo các chủ đề và chuyên đề học tập. Điều này đòi hỏi học sinh phải tìm tòi, khám phá nhiều hơn.

  Nâng cao phẩm chất và năng lực học Lịch sử cho học sinh

TS Nguyễn Văn Ninh, Chủ biên của bộ SGK Lịch Sử lớp 12 Cánh Diều cho biết, trong quá trình biên soạn sách, Tổng Chủ biên, Chủ biên và các tác giả viết sách đã theo sát khung Chương trình giáo dục phổ thông 2018, sửa đổi, bổ sung năm 2022. Trong đó, SGK Cánh Diều còn phải đảm bảo được những điểm mới về mục tiêu, nội dung, hình thức của môn Lịch Sử.

Đầu tiên, nội dung và các hoạt động học tập trong tất cả các chủ đề/ bài học và chuyên đề của SGK Lịch Sử 12 đều được biên soạn, xây dựng theo định hướng phát triển phẩm chất và năng lực học sinh. Đó là các phẩm chất: yêu nước, nhân ái, chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm; các năng lực chung: tự chủ và tự học, giao tiếp và hợp tác, giải quyết vấn đề và sáng tạo; các năng lực đặc thù: tái hiện lịch sử, nhận thức và tư duy lịch sử, liên hệ và vận dụng kiến thức vào thực tiễn.

Sách lựa chọn được những nội dung cơ bản, cốt lõi, đảm bảo tính hệ thống của kiến thức và kĩ năng. Nội dung các chủ đề/bài học, chuyên đề vừa có độ mở, vừa được tích hợp với nhau tạo điều kiện cho giáo viên đổi mới phương pháp và hình thức tổ chức dạy học; tạo bối cảnh để học sinh tích cực, chủ động, sáng tạo trong học tập.

Sách thể hiện đúng và đầy đủ các nội dung được quy định của môn Lịch Sử trong Chương trình Giáo dục phổ thông 2018, sửa đổi, bổ sung năm 2022. Tất cả các mạch nội dung đều đảm bảo tính cơ bản, khoa học, thiết thực và phù hợp với thực tiễn Việt Nam gồm những điểm sau đây: phát triển các năng lực chung, các phẩm chất chủ yếu cho học sinh và năng lực đặc thù của môn Lịch Sử; các chủ đề/bài, chuyên đề cấu trúc theo đúng lô gích; mỗi chủ đề, chuyên đề có một số bài hoặc mục nhất định.

Yêu cầu về tích hợp và phân hoá được thể hiện xuyên suốt trong toàn bộ SGK Lịch Sử lớp 12. Trong đó, tích hợp thể hiện ở trong một chủ đề/bài, chuyên đề giữa các mạch nội dung và các hoạt động luôn có sự gắn kết chặt chẽ với nhau. Chẳng hạn sự gắn kết giữa các nội dung lịch sử thế giới và lịch sử Việt Nam; giữa điều kiện tự nhiên với kinh tế, chính trị, xã hội; giữa kiến thức Địa lí, Văn học, Giáo dục công dân, Khoa học tự nhiên, Nghệ thuật,... với kiến thức Lịch sử.

Đối với phân hoá, các nội dung và hoạt động học tập đều có tính mở để phù hợp với các đối tượng học sinh khác nhau, phù hợp với điều kiện của từng địa phương, đồng thời giúp giáo viên linh hoạt hơn trong dạy học.

Những yêu cầu về đổi mới đánh giá thể hiện trong SGK Lịch Sử 12 bộ Cánh Diều thông qua hệ thống câu hỏi luyện tập, vận dụng. Đó là: đánh giá phẩm chất và năng lực dựa vào những yêu cầu cần đạt; chú trọng đánh giá cả kiến thức và kĩ năng thông qua hình thức cá nhân, cặp, nhóm nhỏ; khuyến khích học sinh tự đánh giá hoặc đánh giá đồng đẳng.

Còn đối với cách trình bày, SGK Lịch Sử lớp 12 được trình bày theo các chủ đề/bài, chuyên đề nên có tính hệ thống, lô gích; thiết kế theo mô hình hoạt động, nội dung mỗi bài được thể hiện qua các hoạt động học tập; thiết kế đẹp, hấp dẫn, hiện đại, giàu tiện ích và dễ dàng sử dụng cho cả học sinh và giáo viên; hình ảnh trong sách được thiết kế đẹp mắt, sinh động, tạo hứng thú học tập cho học sinh; các kiến thức đều được trình bày ngắn gọn, súc tích, phù hợp trình độ nhận thức của học sinh; các câu lệnh trong sách ngắn gọn, thể hiện rõ các yêu cầu cần thực hiện, vừa thuận lợi cho hoạt động dạy – học.

Với triết lý “Mang cuộc sống vào bài học – Đưa bài học vào cuộc sống” của SGK Cánh Diều, chúng tôi đã thiết kế SGK Lịch sử lớp 12 với yêu cầu các em học sinh phải tự học hỏi, tìm tòi nhiều hơn. Như vậy, các em sẽ yêu thích hơn khi tự mình khám phá ra những chi tiết, sự kiện lịch sử thú vị để đáp ứng cho môn học. Đây cũng là yêu cầu căn bản của Chương trình GDPT năm 2018, bổ sung năm 2012.

Quốc An