Ngày 28 tháng 2 năm 2023 tại thành phố Hồ Chí Minh, Hội Nhà văn Việt Nam đã tổ chức trao giải thưởng cho các nhà văn đoạt giải thưởng tác giả Trẻ, Hội Nhà văn Việt Nam năm 2022.

Đến dự có ông Nguyễn  Thọ Truyền, phó Ban tuyên giáo thành ủy tp Hồ Chí Minh; nhà thơ Nguyễn  Quang Thiều, Bí thư Đảng đoàn - Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam; nhà thơ Trần Đăng Khoa,  nhà văn Nguyễn Bình Phương, Phó chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam; nhà văn Bích Ngân, Ủy viên Thường vụ Hội Nhà văn Việt Nam, Chủ tịch Hội Nhà văn thành phố HCM. Buổi lễ diễn ra long trọng, ấm áp. Nhiều cây bút trẻ và bạn đọc tại thành phố HCM đã tới dự. Các tác giả đoạt giải thưởng tác giả Trẻ được trao thưởng gồm: Trần Đức Tín, Lê Vũ Trường Giang, Vỹ Hạ. Nhà văn Nguyễn Bình Phương,  phó chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam đã đọc báo cáo của Ban tổ chức cuộc thi, nêu bật những đóng góp của các tác giả Trẻ, sự tích cực tìm tòi cái mới của người trẻ đã đem lại sức tươi mới cho văn học Việt Nam trong mùa giải năm nay.  Nhà thơ Nguyễn  Quang  Thiều, Nhà văn Nguyễn  Bình Phương, ông Nguyễn  Thọ Truyền, phó Ban Tuyên  giáo  thành ủy tp HCM, nhà văn Nguyễn Một, đại diện Tập đoàn Thaco - Trường  Hải, đơn vị tài trợ Giải thưởng dành cho các tác giả Trẻ lên trao giải thưởng cho các tác giả đoạt giải. Tác giả trẻ Trần  Đức Tín, thay mặt cho các tác giả trẻ đoạt giải đã phát biểu thể hiện những cảm xúc của mình khi đoạt giải và nêu bật trách nhiệm của những người cầm bút trẻ trước đất nước và nhân dân, hứa hẹn sẽ tiếp tục phấn đấu trên con đường sáng tạo để đạt những thành tích mới.

Một bước ngắn trong cả chặng dài

(Báo cáo tổng kết Giải thưởng Tác giả Trẻ lần thứ Hai - 2022 - Do nhà văn Nguyễn Bình Phương - Phó Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam trình bầy tại Lễ trao giải)

Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều, ông Nguyễn Thọ Truyền và đại diện nhà tài trợ Thaco trao Giải thưởng Tác giả trẻ cho Trần Đức Tín (bút danh Khét), Lê Vũ Trường Giang và  Vĩ Hạ

Trong tổng số các tác phẩm gửi tới Ban Sáng tác Hội Nhà văn để tham dự xét Giải thưởng Tác giả Trẻ năm 2022, thì thơ và văn xuôi là hai thể loại chiếm số lượng áp đảo. Từ đề xuất của Hội đồng Sơ khảo, sau hai phiên họp, với những phân tích, đánh giá kỹ lưỡng, thấu đáo, Hội đồng Chung khảo đã bỏ phiếu thống nhất chọn ra 3 tác phẩm tiêu biểu để tôn vinh trong hai hạng mục.

Nhìn trên tổng thể mặt bằng các tác phẩm tham dự xét giải, chúng ta nhận thấy, năm qua, văn học của người sáng tác có độ tuổi dưới 35, về căn bản vẫn có những nét nhấn, vẫn có những tác phẩm mà sự táo bạo hay tính độc đáo là điểm nổi trội. Điều ấy thể hiện qua một số tác phẩm văn xuôi  như: Vạn sắc hư vô tiểu thuyết của Nguyễn Khắc Ngân Vi, Dòng sông mùa giông bão, tập truyện của Hà Hương Sơn, Muội tro tập truyện của Võ Chí Nhất, Bạc màu áo ngự của Lê Vũ Trường Giang. Điều ấy cũng thể hiện qua cả các tập thơ: Mật mã 88 tập thơ của Lê Nhi, Ngược tìm phía trước của Lê Ngọc Dũng, Hoa nở trong trăng của Vũ Gia Hà, Chín nhánh da vàng của Trần Đức Tín, Đêm ở đó từ ngàn năm trước của Mai Diệp Văn, Tiếng Việt của Quỳnh, và Đi tìm những bóng người của Vĩ Hạ.

Ở các tác phẩm trên, cách tiếp cận, cách nhìn nhận thời cuộc cũng như vấn đề xã hội, mang dấu ấn một cảm quan khác, theo cá tính riêng, với toàn bộ sự sắc sảo, mẫn tiệp của người dưới độ tuổi 35. Nói sát thực hơn, người sáng tác ở độ tuổi dưới 35 đã cảm nhận thân nhiệt và kích thước của thế giới xung quanh mình với tinh thần tự tin, mạnh bạo, khuynh loát hơn, nhưng không phải vì thế mà thiếu đi chiều sâu của sự phân tích, nghiền ngẫm. Ngay trong cách lựa chọn đề tài, người viết ở độ tuổi dưới 35 cũng không ngại ngần, lảng tránh, trái lại, còn mạnh dạn chạm tới những vấn đề nhạy cảm, thậm chí còn can đảm vượt qua cả quan niệm đạo đức phổ thông, để soi dọi những góc thầm kín bên trong con người cá nhân với tinh thần cảm thông, chia sẻ. Đây là điểm quan trọng sống còn, nó không chỉ cho thấy tính kế thừa tinh thần nhân văn phổ quát, mà còn cho thấy nhãn quan và một hệ thẩm mĩ khác biệt, chống lại đà chi phối của thói quen cũng như nằm ngoài sự hoạch định của các cơ chế quản lí cứng nhắc.

Không dừng lại ở việc quan tâm phản ánh, phân tích hiện thực, những người viết ở độ tuổi dưới 35 còn mạnh dạn đặt hiện thực trong tương quan với lịch sử. Và lịch sử được vời tới chẳng phải bằng tinh thần “điểm phấn tô son lại”(tôi dùng chữ của Thái Can-NBP), mà bằng tinh thần mổ xẻ khách quan để nhìn ra bản chất của vấn đề, từ đó soi dọi vào thực tại. Lịch sử trong quan niệm của tác giả độ tuổi dưới 35 cũng không chỉ dừng ở giai đoạn phong kiến, hay thuần tuý ngừng tụ ở các nhân vật danh tiếng, nó được nới rộng ra, để tiệm cận hôm nay, mà điểm tiếp xúc chính là sự va đập giữa những cá nhân vô danh với biến cố mang tính thời cuộc. Trường hợp tập truyện Bạc màu áo ngự của tác giả Lê Vũ Trường Giang là một ví dụ điển hình. Xuyên suốt tập truyện, người đọc sẽ thấy tác giả nhìn lịch sử qua số phận từng con người nhỏ bé, đầy những khuất khúc cá nhân thầm kín. Với các nhân vật có danh phận, tác giả lại chọn điểm nhìn khách quan nhất, loại bỏ tinh thần ngưỡng vọng mặc định, cũng không sa vào thái độ suồng sã, bỡn cợt. Lê Vũ Trường Giang cho ta thấy lịch sử không phải là đối tượng để thả vào đó tình cảm thiên lệch, hơn thế, nó được dựng lại để nhìn ra bài học mà nó thuộc về.

Trong chừng mực khác, qua tác phẩm của người viết ở độ tuổi dưới 35, chúng ta thấy tinh thần tự do đánh nhịp cho những suy nghĩ và chính tự do kết tạo nên hình ảnh và viễn ảnh trong sáng tác của họ. Trường hợp hai tập thơ, Chín nhánh da vàng của Trần Đức Tín, và Đi tìm những bóng người của Vĩ Hạ, chứng minh tương đối rõ về điều này.

Với Chín nhánh da vàng, qua trải nghiệm và cảm nhận trực tiếp những nhịp chuyển vận sinh động nhưng hết sức sâu sắc của đời sống, Trần Đức Tín tìm thấy cơ hội quay trở lại khám phá con người nội tâm bên trong của mình. Đó là hành trình từ đại ngoại giới tiến vào khám phá tiểu nội giới, từ xô bồ cộng đồng để tìm ra đặc tính cá nhân.

Ở chiều ngược lại, với Đi tìm những bóng người, Vĩ Hạ chọn cách khởi từ con người cá nhân đầy suy tư mẫn cảm, bước ra bên ngoài để định vị nhân gian hỗn tạp rộng lớn. Nói cách khác, Vĩ Hạ tráng phủ thế giới xung quanh bằng toàn bộ trạng thái nội tâm tinh tế, vi diệu với nhiều suy nghĩ, nhiều liên tưởng ảo lạ và hết sức riêng biệt.

Chín nhánh da vàng và Đi tìm những bóng người đã tạo ra độ rung cảm nhất định cho người đọc từ những phía chân trời khác nhau. Hai tập thơ này góp thêm phần khẳng định rằng thơ là nghệ thuật của muôn nẻo tìm kiếm, khám phá những vẻ đẹp khác lạ ngay chính trong bản thân thế giới quen thuộc. Chính thơ đã tạo ra các lối vào thế giới để con người có cơ hội nhận thức rằng sự có mặt của chúng ta với những gì tồn tại cùng chúng ta, là một đặc ân của tạo hoá, vì thế nhân ái phải là nhịp tồn tại chủ đạo trong xã hội.

Có thể quả quyết rằng mặt bằng sáng tác của các tác giả độ tuổi dưới 35 là vững về kỹ thuật, khoáng đạt, sắc sảo trong cách tiếp cận, mổ xẻ những vấn đề của xã hội đương thời với trách nhiệm công dân cũng như lương tri nghệ sĩ của người sáng tác. Chạm được những điều đó, có nghĩa chạm tới bản lĩnh, một bản lĩnh dựa trên nền tảng vững chắc của tri thức cùng độ văn minh của nhận thức.

Giải thưởng Tác giả Trẻ nhằm ghi nhận, tôn vinh công sức, kết quả lao động của người làm văn học có độ tuổi dưới 35 cho một tác phẩm cụ thể, tại một thời điểm cụ thể. Bởi vậy, dù đoạt giải hay không, thì đây cũng chỉ là một bước trong cả chặng đường dài đầy hoan lạc nhưng cũng đầy gian truân của những người sáng tạo. Điều quan trọng chính là mỗi cá nhân cần đi tới tận cùng sự đam mê và tận cùng trách nhiệm nghệ sĩ của mình, nếu đã quyết chọn văn chương làm nghiệp chính.

Xin chúc mừng một năm văn học của những người độ tuổi dưới 35, và chúc mừng các tác giả đoạt Giải thưởng Tác giả Trẻ năm 2022..

VN