March 28, 2024, 3:54 pm

Về kỹ năng viết trong môn học Ngữ Văn

Nhim vụ ca hot đng dy hc Ng văn là giúp hc sinh biết vn dng kiến thc tiếng Vit và kiến thc về lch s, xã hi, tư tưng, triết hc và quan nim thm mĩ để hiu các văn bn phc tp. Hot đng này chỉ đt hiu quả khi hc sinh biết phân tích, đánh giá ni dung và hình thc biu đt ca văn bn, có nhng tìm tòi sáng to về ngôn ng về cách viết, để học sinh có cách nhìn, cách nghĩ về con ngưi và cuc sng theo cm quan riêng; biết vn dng kiến thc tng hp để đc hiu các loi văn bn, tích hp kiến thc liên ngành. Từ đó, các em biết cách to lp đưc các kiu văn bn; thể hin khả năng biu đt cm xúc và ý tưng bng hình thc ngôn từ mang tính thm mĩ.

Những vấn đề chung liên quan đếnkỹ năng viết

Viết là hot đng dùng tay để ghi li con ch theo qui lut, cu trúc ca ngôn ng; là phương tin để lưu giữ và trao đi thông tin bng các kí hiu và kí tự ca hệ thng ngôn ngữ đưc sử dng. Ngưi viết sử dng ngôn ng, thứ tài sn chung ca xã hi để to ra sn phm riêng cho mình, để din đt ý tưởng của mình thành văn dưi hình thc mt văn bn hoàn chnh.

Bài viết đt yêu cu khi có bố cc rõ ràng, đúng thể thc văn bn, li văn trong sáng, ngưi nghe lĩnh hi chính xác ni dung và mc đích thể thức ca ngưi viết. Vì thế, viết là hot đng giao tiếp đem li hiu quả cao. Ngưi viết cần thi gian để trau chut, gt giũa ngôn từ; kết hp đưc nhiều thao tác lp lun, các phương thc biu đt và các phong cách chc năng ngôn ngữ để truyền ti thông tin đến ngưi đc, ngưi nghe.

Yêu cu cn đt về kĩ năng viết

Vi nhng kiến thc đã tích lũy, vi s tri nghim vn có và sự luyn tp, thc hành, để hc sinh biết cách viết đưc mt văn bn hoàn chnh, đúng qui trình. Văn bn có thể là văn nghị lun về mt vn đề xã hi, trình bày rõ quan đim ca cá nhân vi hệ thng các lun đim - lun c -lun chng thuyết phc; có thể là văn bn nghị lun phân tích, đánh giá mt tác phm văn hc, mt bài hát, mt pho tưng, mt bc tranh; có thể là văn thuyết minh có lng ghép mt hay nhiu yếu tố như miêu t, tự s, biu cm, nghị lun; là mt báo cáo khoa hc, mt bài lun về bn thân, bài phát biu trưc hi tho, hi nghị hay bài viết tranh lun nhm thuyết phc ngưi khác, bài phát đng phong trào....  Khi trình bày, văn phong phi sáng rõ, ý tứ phong phú, di dào, lp lun sc bén, có nhiu sáng to trong cách dùng t, đt câu, chn la lun đim, lun cứ và lun chng. Bài viết phi thể hin rõ du n cá nhân, có nhng tìm tòi, phát hin mi làm ni bt tư duy ca ngưi viết.

Rèn cách viết cho hc sinh

- Trưc khi viết

Các em không th tách ri gia vic viết vi đi sng thc. Nhờ sự tiếp xúc, cọ xát thưng xuyên vi đi sng thc mà ý tưng hình thành và có nhu cu cn biu đt. Mun vy, hc sinh phi có ý thc quan sát, tìm hiu, ghi chép đ vn dng, thc hành viết. Có hai ngun tư liu chính, đáng tin cy để dùng. Đó là kiến thc ly từ sách v; đó là kiến thc từ đi sng, từ tri nghim ca bn thân. Kiến thc từ tri nghim bn thân sẽ là ví dụ minh ha có sc thuyết phc nếu nó đưc vn dng vào văn bn mt cách tự nhiên, chân thành. Pauxtopxki tng nói “Tưng tưng mà không da trên thc tế thì nó cũng chế‌t”. Nên cần phải có sự tri nghim để có vốn sống trong quá trình viết. 

Ngưi viết phi đặt câu hỏi và tự trả li: ngưi đc sẽ thu đưc gì khi đc bài viết. Ti sao họ li phi đc và h sẽ đc như thế nào. Trên cơ sở đó, ngưi viết xác đnh đúng ni dung bài viết, sp xếp các ý tưng mt cách hệ thng, hài hòa, xác đnh văn phong. Đây là cách giúp ngưi viết giao tiếp vi ngưi đc. Ngưi đc dễ dàng lĩnh hi đưc thông tin trong bài viết nhanh nht, chính xác nht da vào ngôn ngữ sử dng, cu trúc, cách lp lun và dn chng minh ha cho bài viết.

- Khi viết

Dù viết về đề tài gì, thể loi nào thì bài viết phi có bố cc 3 phn rõ ràng, mở bài (mở đu, đt vn đ) gii thiu vn đ cn viết, thân bài (ni dung chính, gii quyết vn đ) trin khai vn đề thành các lun đim, lun cứ và kết bài (kết lun, kết thúc vn đ) khái quát, đánh giá chung về vn đề đã đưc trin khai. Ngưi viết phi tôn trng bố cc 3 phn này.

Bài viết cần đa dang về ging điu, kết hp nhiu phương thc biu đt và các thao tác lp lun, làm cho vn đề đưc nhìn nhn dưi nhiu góc độ khác nhau. Quá trình lập luận cần sự logic, súc tích theo đúng trình t: lun đim - lun cứ - lun chng. Cần lưu ý, tránh vic phân tích, bình lun vn đề xong mi tiến hành chng minh nhng gì mình va trin khai. Nếu như thế, các dn chng va nêu làm cho người đọc hiểu những chng minh đó phục vụ cho lun đim cui cùng, làm cho bài viết không logic, thiếu cht ch, không đủ sc thuyết phc.

Các dn chng phi đưc chn lc và sp xếp mt cách khoa hc, hp lý. Nếu theo thi gian, phi chn dn chng xuyên sut chiu dài lch sử văn hc, từ văn hc dân gian đến văn hc trung đi, văn hc hin đi và văn hc hu hin đi. Nếu theo thể loi, dn chng phi bao gm c trữ tình ln tự s… Dn chng phi bao quát cả văn hc Vit Nam và văn hc nưc ngoài. Dn chng phi mở rng ra nhng tác phm nm ngoài chương trình sách giáo khoa. Có như thế mi mong tìm ra nhng lun đim mi, không lp li nhng điu mà ngưi khác đã nói. Sử dng dn chng sao cho hiu quả và “nghệ thut” là mt kĩ năng rt quan trng khi viết. Sự sáng to, cái hay, cái đp ca bài viết toát lên từ đây.

Bài viết phi t rõ tư duy phn bin, lt ngưc vn đ. Đây là cách rèn luyn thói quen đc lp suy nghĩ, nhm tìm ra lun đim mi, thể hin chính kiến, quan đim cá nhân. Tùy từng vấn đề, cn tìm ý phn đề hay giả đnh trong nhng trưng hp cn thiết để lý gii ti sao đưa ra những nhận định, quan điểm đó. Học sinh có quyn đưa ra nhng ý kiến đi lp vi nhng gì mình đã đưc hc, đưc nghe, min lp lun sc so, đủ cơ sở chng minh, thuyết phc đưc ngưi đc. Học sinh không để bị áp đt bi thy cô, trong khi tự mình có thể viết hay hơn vi nhng ý kiến mi lạ hơn, thú vị hơn. Nhng bài viết có ý tưng mi lạ bao giờ cũng đưc đánh giá cao hơn.

Bài viết tuy rt cn cái tình, cm xúc tht ca ngưi viết nhưng cách din đt cn phi thu lí, song tránh li din đt cu k, hoc đôi khi rơi vào sáo ng. Ngưi viết phi viết vi tâm thế trước tiên là viết cho mình, về mình và viết từ mình nên luôn phải chủ đng từ trong tư duy cho đến khả năng din đt và cả dn chng minh ha.

Khi thc hành viết, giáo viên cũng nên to cho các em thấy được sự khống chế về thi gian, để các em chủ đng phân chia thi gian cho nội dung các đoạn và gia các phn trong mi đoạn. Từ đó, giúp hc sinh to mt đưc thói quen sử dng quỹ thi gian hp lý khi làm bài, tránh trưng hp cm xúc đang tuôn trào mà thi gian đã hết, để bài viết rơi vào kiu “đu voi đuôi chut”.

- Sau khi viết

Viết mt bài văn là cách mà hc sinh thể hin nhng suy nghĩ, quan nim ca mình, thể hin con ngưi mình. Đc bài viết ca hc sinh giáo viên có thể “đc” đưc trong đó tính cách con ngưi các em. Nên khâu chm bài, sa bài rt quan trng, nó đòi hi khá nhiu sự tỉ m, công phu ca thy cô. Nếu làm tt các khâu này, hc sinh sẽ rút ra đưc nhiu kinh nghim cho nhng bài viết sau, có thể trưng thành hơn trong suy nghĩ, trong nhn thc. Để tạo sự khách quan, chính xác trong khâu đánh giá giáo viên có thể đa dạng hóa từ người chấm cho đến cách chấm.

Kết lun

Viết là mt trong bn kĩ năng quan trng ca hot đng dy hc Ngữ văn. Mun viết thì cn phi đc. Viết là minh chng cho quá trình đc hiu, tiếp thu, lĩnh hi nhng tri thc và kh năng din đt, lp lun ca ngưi viết. Viết là cơ hi để mi cá nhân trình bày ý kiến, cách chủ đng gii quyết vn đ. Văn bn viết phn ánh khá tng quát khả năng tư duy, suy nghĩ và con ngưi tác gi. Nếu viết tt, kỹ năng này sẽ mở ra cho chúng ta nhiu cơ hi và là cách tri nghim nhiu thú v.

Mun viết văn hay, tt nht hãy cứ viết nhng gì mình suy nghĩ. Mi tác phm văn hc kinh đin đu phi xut phát từ tình cm tht, suy nghĩ tht mi có thể tn ti đưc lâu dài qua thi gian. Tình cm, suy nghĩ chân tht mi to nên tác phm có cht lưng.

Nguồn Văn nghệ số 27/2020


Có thể bạn quan tâm