Phần đầu cuốn tiểu thuyết dầy gần 500 trang này là lịch sử một làng quê, làng Phù. Vốn là một làng cổ thuộc địa phận cố đô Châu Phong xưa, làng Phù có đền chùa đình miếu bề thế, lại là đất học hành khoa bảng. Nhưng đây lại là một vùng quê có số phận vô cùng hẩm hiu trong lịch sử trường tồn của mình. Vào cuối thời Lê - Trịnh, 18 vị quan làng Phù đang nhậm chức trong triều đình được vua cho về làng ăn Tết và mở hội Khai xuân khánh hạ. Thôi thì có dịp vui nào bằng! Có hay đâu, đang nô nức trong các trò chơi dân gian đậm đà ý nghĩa phồn thực như Sờ vú Bắt lươn hay Ăn mía nhả bã chấm cằm thì một âm mưu tàn độc đã được bọn quan tham nịnh thần sắp đặt bất ngờ giáng xuống. Bị vu âm mưu phản loạn, 17 vị quan bị chặt đầu, riêng quan Gián nghị đại phu Hương cống Nguyễn Bá Hiến bị chém ngang lưng và dòng họ Nguyễn Bá của ông cùng gia tộc 17 vị quan với hơn 200 người chịu nhận cái chết thê thảm trong hình phạt tru di tam tộc. Toàn bộ các cơ sở thờ cúng đều bị tàn phá, huyệt đạo nơi được coi là long mạch của làng bị chém đứt để triệt tiêu đường học hành khoa cử. Chưa hết, theo chỉ dụ của nhà vua, tất cả trai đinh của làng phải sung lính nơi biên ải. Gái thanh tân đến tuổi kết hôn chỉ được nhận phần lẽ mọn. Cư dân bị đuổi khỏi đất cũ. Ai oán quá vì kẻ chủ mưu vụ đại án gây oan khốc ngút trời, làm tan hoang cả một vùng quê thanh bình trù phú này lại chính là Nguyễn Bá Tuyển, một đứa con hoang được quan Gián nghị đại phu Nguyễn Bá Hiến nhặt được, đem về nuôi. Từ một gã trai lêu lổng, lợi dụng lúc triều chính suy vi, nhờ nghĩa phụ được tập tước ở bộ Hình, y leo lên chức Án sát, rồi sau đó bằng mọi thủ đoạn gian manh nghễu nghện ở chức Tuần phủ tỉnh Sơn Tây. Thôi thì còn thiếu gì những hành động tàn ác, hoang dâm đồi bại và cuối cùng là trả nghĩa cha nuôi bằng tội ác tầy trời là triệt hạ cả một làng quê, tuyệt diệt cả dòng họ Nguyễn Bá vẻ vang.
