Nhìn những đứa trẻ người Jrai với đầu tóc mầu nắng cháy, mặc chiếc áo sơ mi mỏng, bẩn cũ, đang chơi đùa giữa sân trường trong tiết trời mùa đông, tôi chợt thấy chạnh lòng.

Tôi không nghĩ là mình thích nghề giáo nhưng tôi có duyên với nghề giáo và đã gắn bó với nghề hơn mười hai năm. Những đứa trẻ khóa đầu tiên giờ đã đi làm, có em đã lập gia đình, xây dựng một cuộc sống riêng rồi.

Trường tôi nằm ven thành phố, được xếp vào trường thuận lợi nhưng chúng tôi dạy chủ yếu là học sinh của làng Kép, làng SOS và dân tạm cư. Nên trường tôi chiếm phân nửa là học sinh dân tộc, và học sinh diện khó khăn. Những đứa trẻ thiếu đi sự quan tâm của gia đình, em thì mất bố, em mất mẹ, em thì mồ côi, em thì bố mẹ đi làm xa, mỗi em một hoàn cảnh khác nhau nhưng đôi mắt lúc nào cũng đen lay láy chăm chú tiếp thu từng lời giảng của giáo viên.

Là giáo viên dạy mỹ thuật nên tôi không áp lực các em phải biết giải bài như môn toán, biết đọc viết và không sai chính tả như môn tiếng Việt, đối với môn học của tôi, học vẽ có nghĩa là một cách giải tỏa stress giữa các môn học khác, một cách chơi mầu sắc mà qua đó các em sẽ vẽ nên những ước mơ, những khát vọng của mình. Tôi không áp đặt lên các em đường nét, mầu sắc của cá nhân mình, mà để các em tự khám phá ra đường nét, mầu sắc riêng của bản thân. Những đứa trẻ Jrai, mầu sắc thể hiện thường rất mạnh mẽ dữ dội, và lạ, các tông mầu nóng như đỏ, cam, vàng, nâu, hoặc các tông mầu lạnh mạnh mẽ như xanh lam, xanh lá cây… được các em sử dụng rất nhiều. Các em vô tư thể hiện được điều mình muốn, có hôm thấy em vẽ hoa mầu xanh da trời, tôi hỏi em sao hoa lại mầu xanh da trời, em bảo bụi đường và nhớt xe làm hoa mầu xanh cô ạ! Rồi có em vẽ chân dung mẹ nhưng chỉ một mầu đen, tôi hỏi thì em nói em chưa bao giờ thấy mẹ, không hình dung được nên em vẽ mầu đen. Tôi lặng người nhìn em, rồi nhẹ nhàng bảo em hãy vẽ về người em gần gũi nhất, cô bé lại tíu tít kể về bà của mình cho tôi nghe. Đâu đó trong tim mình, tôi thấy một sự trống rỗng lướt qua.

Có hôm cúi xuống chỉ bài cho em, một mùi sữa chua kèm theo mùi ngai ngái của mái tóc mấy ngày không gội xộc vào mũi tôi, hỏi thì mới biết, ba mẹ em đi làm xa mấy ngày không về nhà, ở nhà với bà ngoại đã hơn bảy mươi, cái áo em mặc là do em pha sữa cho em trai không may bị đổ lên, không có áo thay nên mặc đi học tiếp ngày hôm sau. Bảy tuổi, có đứa trẻ còn chưa biết mang giầy, mặc áo quần cho đúng mà em đã thay bố mẹ cán đán công việc của một người trưởng thành.

Những đứa trẻ Jrai và có cả một số em người Kinh chủ yếu là các em mồ côi, sống trong làng SOS, tuy cơ sở vật chất đầy đủ nhưng các em thiếu đi sự chăm sóc của gia đình, nên các em thường ít nói, ngỗ nghịch, đồ dùng đi học không có. Nếu tức giận các em mà la mắng thì hầu như phản tác dụng, ngỗ nghịch càng ngỗ nghịch thêm. Tôi thường kích lệ các em bằng cách làm bài tốt tôi sẽ thưởng cho giấy vẽ, bút chì, đôi khi là mầu. Các em vui lắm, đến môn vẽ của tôi thường các bạn nhỏ rất háo hức mong chờ.

Sự giúp đỡ sẻ chia của tôi chỉ là nhỏ nhoi trong vô vàn sự thiếu thốn của các em. Đông về mà các em chỉ có những chiếc áo mỏng, co ro trong cái rét đầu mùa, mặt tèm lem nước mũi, đôi mắt to tròn nhìn cô giáo, các em như một con mèo nhỏ cần được ôm ấp và cưng chiều, nhưng số phận của các em lại không được hưởng những điều đó. Những chiếc áo ấm được các bạn cùng lớp sẻ chia chỉ giúp đỡ tạm thời cho các em, nhưng tôi tin những con người thiếu thốn về tình cảm hay vật chất thường như những cọng cỏ dại ven đường, mạnh mẽ vươn lên dù cho bên ngoài có khó khăn, khắc nghiệt như thế nào, như những bức tranh các em vẽ luôn luôn rực rỡ ấm áp như chính ước mơ của các em về một tương lai tươi sáng.

Nguồn Văn nghệ số 09/2020