Phó Tổng thống Mỹ Kamala Harris       Ảnh Internet

Mang lại ổn định cho Đông Nam Á

Phó Tổng thống Mỹ Kamala Harris đã hạ cánh xuống căn cứ Không quân Paya Lebar sáng 22/8, bắt đầu chuyến thăm 3 ngày tới Singapore. Tiếp đón Phó Tổng thống Mỹ Kamala Harris có Bộ trưởng Ngoại giao Singapore Vivian Balakrishnan, Đại sứ Singapore tại Mỹ Ashok Mirpuri và Đại sứ Mỹ tại Singapore, ông Chargé d'Affaires Rafik Mansour. Trong một tuyên bố chiều 22/8, ông Chargé d'Affaires Rafik Mansour cho biết quan hệ đối tác 55 năm qua giữa Mỹ và Singapore "mới chỉ là bước khởi đầu".

“Thông qua các hiệp định quốc phòng và an ninh, hiệp định thương mại tự do đầu tiên của chúng tôi ở châu Á, mối quan hệ lâu dài, sâu sắc giữa hai quốc gia và nhân dân hai nước, đã mang lại sức mạnh, sự ổn định cho Mỹ, Singapore và toàn bộ khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương”, ông Chargé d'Affaires Rafik Mansour cho hay. Đây là chuyến thăm chính thức đầu tiên của bà Harris tới châu Á. Nhà Trắng cho biết, chuyến thăm của bà tới Đông Nam Á khẳng định cam kết của Mỹ đối với khu vực và đây là "một phần của chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương".

Tháp tùng bà Harris trong chuyến đi này có các quan chức cấp cao từ Văn phòng Phó Tổng thống, Hội đồng An ninh Quốc gia và Bộ Ngoại giao Mỹ. Chuyến đi đến Singapore, được thực hiện theo lời mời của Thủ tướng Lý Hiển Long, nối tiếp chuyến công du Đông Nam Á của Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin. Người đứng đầu Lầu Năm Góc đã thăm Singapore, Việt Nam và Philippines. Vào ngày 23/8, bà Harris đã có cuộc điện đàm với Tổng thống Singapore Halimah Yacob, dự cuộc họp song phương và họp báo chung với Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long. Bà Harris cũng sẽ đến căn cứ hải quân Changi và thăm chiếc tàu USS Tulsa của Mỹ đang neo tại cảng này để tham gia một cuộc tập trận.

Ngày 24/8, bà Harris có bài phát biểu về chính sách và tham gia vào hội nghị bàn tròn với cộng đồng doanh nghiệp có sự tham gia của Bộ trưởng Bộ Thương mại và Công nghiệp Singapore Gan Kim Yong, trước khi khởi hành đến Việt Nam cho chặng thứ hai của chuyến công du châu Á.

Cam kết của Mỹ ở Đông Nam Á

Theo Reuters, chuyến công du của Phó Tổng thống Mỹ Kamala Harris đến Singapore sẽ là một phần trong nỗ lực của Washington nhằm làm sâu sắc quan hệ song phương cũng như ngăn chặn, kiềm chế ảnh hưởng ngày càng gia tăng của Bắc Kinh trong khu vực. Singapore không phải là đồng minh của Mỹ song vẫn là một trong những đối tác an ninh mạnh nhất trong khu vực, trong khi mối quan hệ thương mại Mỹ - Singapore ngày càng sâu sắc. Quốc gia này là nơi có cảng biển lớn nhất ở Đông Nam Á, hỗ trợ cho các hoạt động hàng hải tự do trong khu vực - nơi Trung Quốc đang ngày càng tỏ ra quyết đoán.

Trong các chuyến công du Đông Nam Á của bà Kamala Harris, các quan chức Mỹ sẽ tập trung làm rõ những lo ngại của Washington về các tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc đối với các khu vực tranh chấp ở Biển Đông. "Singapore khuyến khích sự can dự nhiều hơn của Mỹ ở châu Á, song cũng cảnh báo những nỗ lực 'kiềm chế' sự trỗi dậy của Trung Quốc là phản tác dụng", theo một báo cáo được công bố vào tháng 4 của cơ quan tiến hành nghiên cứu, tham vấn cho Quốc hội Mỹ.

Trong một cuộc phỏng vấn gần đây với Reuters, Bộ trưởng Ngoại giao Singapore Vivian Balakrishnan hoan nghênh vai trò của cả Mỹ và Trung Quốc trong khu vực. Điều này cho thấy chính sách ngoại giao linh hoạt mà Singapore đang thực thi. Ngoại trưởng Vivian Balakrishnan cho hay, trong chuyến thăm của Phó Tổng thống Kamala Harris, Mỹ và Singapore sẽ thảo luận về các chủ đề như đại dịch Covid-19, nền kinh tế kỹ thuật số và an ninh mạng. Chong Ja Ian, giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Quốc gia Singapore, cho biết: “Lãnh đạo Singapore có thể sẽ cẩn trọng, tránh tạo ra những ấn tượng không tốt trong quan hệ với Trung Quốc”.

Theo giáo sư Chong Ja Ian, một phần nhiệm vụ của bà Harris trong chuyến thăm sẽ là thuyết phục các nhà lãnh đạo ở Singapore rằng cam kết của Washington đối với Đông Nam Á là vững chắc. Curtis Chin, chuyên gia về châu Á tại Viện Milken - có trụ sở tại Mỹ, và là cựu Đại sứ Mỹ tại Ngân hàng Phát triển châu Á, cho rằng Washington cần "xoay trục toàn diện sang châu Á, trong đó có cả hoạt động kinh doanh. Singapore và Việt Nam có thể là những đối tác chính trong nỗ lực đó". "Việc khôi phục lòng tin và sự tin tưởng vào sự kiên định và duy trì quyền lực của Mỹ phải đặt lên hàng đầu", chuyên gia Curtis Chin cho hay. Sau Singapore, chiều nay, 24/8, bà Harris sẽ sang thăm Việt Nam tới ngày 26/8. Đây cũng là chuyến công du nước ngoài thứ 2 của bà Harris kể từ khi nhậm chức Phó tổng thống Mỹ. Trong tháng 6/2021, bà đã đến Guatemala và Mexico để giải quyết cuộc khủng hoảng di cư ở biên giới Mỹ - Mexico.

Chống đại dịch, biến đổi khí hậu

Cuối ngày hôm nay, 24/8, bà Harris sẽ đến Hà Nội để trao đổi với các lãnh đạo Việt Nam về các vấn đề an ninh, biến đổi khí hậu, đại dịch và “nỗ lực chung để thúc đẩy một trật tự quốc tế dựa trên luật lệ”, phát ngôn viên Symone Sanders cho biết. Đối với người dân thường, người ta muốn biết, chuyến thăm của bà Phó Tông thống tăng cường hợp tác chống đại dịch như thế nào. Theo bà Susan Sutton, cựu Phó Đại sứ Mỹ ở Việt Nam, đã thấy có sự gia tăng về trợ giúp của Mỹ cho Việt Nam. Mỹ đã tặng Việt Nam 5 triệu liều vắc-xin, Mỹ ủng hộ COVAX và nỗ lực của chương trình này đưa vắc-xin đến Việt Nam và khu vực, ngoài ra còn có những trợ giúp khác như tặng các tủ âm sâu để bảo quản vắc-xin, trợ giúp về tài chính và kỹ thuật. Sự giúp đỡ này sẽ vẫn tiếp tục, đây là chính sách nhân đạo của Mỹ trợ giúp cho các bạn bè trong giai đoạn khó khăn này.

Từ lâu, Mỹ  đã có sự hợp tác hiệu quả với Bộ Y tế Việt Nam. Một trong những lĩnh vực thành công nhất trong mối quan hệ, bắt nguồn từ hợp tác về phòng chống HIV/AIDS, sốt rét và lao. Có nhiều nhân viên và chuyên gia của CDC và USAID ở Hà Nội làm việc với Bộ Y tế, đào tạo nhân sự ngành dịch tễ… Tất cả những điều này tạo nền móng cho việc Việt Nam thành công trong giai đoạn đầu chống đại dịch, giảm ca nhiễm ở Việt Nam. Như vậy, chúng ta có thời gian dài hợp tác về y tế và tôi tin tưởng rằng chúng ta sẽ thấy Mỹ tăng viện trợ chống COVID, đặc biệt là lúc này đáng tiếc là Việt Nam không thể chặn sự lây lan một cách hiệu quả như trước khi có biến chủng delta.

Việt Nam còn là một đối tác của Mỹ về chống biến đổi khí hậu. Vấn đề này cũng là một trong những mục đích  trong chuyến thăm của bà Harris. Vẫn theo Phó Đại sứ Susan Sutton, nước Mỹ có các chương trình dài hạn trợ giúp việc khắc phục biến đổi khí hậu. Việt Nam là nước dễ bị ảnh hưởng bởi biến đổi khí hậu. Với bờ biển dài ven Thái Bình Dương, Việt Nam dễ chịu tác động của các cơn bão, và dĩ nhiên là còn có vấn đề ở Đồng bằng Sông Cửu long. Tôi chắc chắn là chúng tôi sẽ tiếp tục làm việc với các quan chức địa phương về các chương trình khắc phục hậu quả, ví dụ như khắc phục tình trạng xâm nhập mặn ở vùng sông Cửu long làm ảnh hưởng đến nông dân và các cánh đồng lúa. Chúng tôi làm việc, cung cấp trợ giúp kỹ thuật để xác định các giống lúa chịu mặn tốt hơn hay các giống cây khác không bị ảnh hưởng bằng, hay các cách thức để ứng phó với tình trạng nước đổ về ít hơn.

Rất nhiều những việc đó mang tính kỹ thuật, không được báo chí nói đến nhiều nhưng đó là những việc diễn ra đều đặn, cố gắng khắc phục tình hình. Đồng thời, tất cả chúng ta đều cần làm việc cùng nhau để xem xét nguyên nhân tổng thể và tìm cách chặn sự tăng tốc của tình trạng biến đổi khí hậu. Về mặt này, chúng tôi cổ vũ Việt Nam tiếp tục chuyển đổi sang năng lượng xanh hơn, giảm sử dụng than đá và dựa vào các nguồn năng lượng khác để không tiếp tay thêm vào vấn đề đã có.

Biển Đông khác Afghanistan

Một trong những vấn đề quan trọng đã thúc đẩy quan hệ Việt - Mỹ thời gian vừa qua, đó chính là vấn đề Biển Đông. Từ khi học thuyết “Xoay trục châu Á” được Hilary Clinton trình bày năm 2010 cho đến nay, Mỹ vẫn giữ vững lập trường không đứng về các tuyên bố chủ quyền của bất cứ quốc gia nào ở Biển Đông, nhưng sẽ ủng hộ các tuyên bố phù hợp với luật pháp quốc tế. Ngay từ 1998, khi bắt đầu thực hiện chính sách đối ngoại “mở cửa”, Việt Nam đã tuyên bố chính sách quốc phòng “ba không”, mà cho tới sách trắng quốc phòng mới nhất năm 2019, chính sách này được mở rộng thành “bốn không, một nếu” nhưng về bản chất thì vẫn không thay đổi, đó là “không tham gia các liên minh quân sự, không là đồng minh quân sự của bất kỳ nước nào, không cho bất cứ nước nào đặt căn cứ quân sự ở Việt Nam và không dựa vào nước này để chống nước kia…”

Xác định như trên, thể hiện Việt Nam luôn hiểu rõ việc tự mình thực hiện các hoạt động quốc phòng, chứ không thể dựa vào ai. Kinh nghiệm xương máu này, Việt Nam đã học được sau rất nhiều sự kiện đau thương, trong đó có thể phải kể đến Chiến tranh Biên giới năm 1979 với Trung Quốc, và Sự kiện Gạc Ma năm 1988…