Nhà ông Sáu Cụt nằm sâu trong con ngõ nhỏ buồn buồn với cái hàng rào dâm bụt bao quanh, trông có vẻ gì đó rất bí hiểm. Tụi trẻ con xóm Rẽ Hành chẳng có đứa nào dám lén phén lại gần căn nhà của ông. Tôi vẫn thường đứng thập thò ở ngoài lộ ngó vào để coi cho rõ mọi ngóc ngách bên trong. Nhà ông Sáu Cụt có con chó mực cực kì hung hãn, hễ thấy có bóng dáng của người lạ là nó lại gân cổ lên sủa, như thể nó chẳng cho phép bất cứ một ai đến gần ngôi nhà của chủ nó. Tôi với thằng Cò thường lấy đá ném về phía con chó cho hả dạ mà chẳng có lần nào chúng tôi ném trúng vào nó cả.

Minh họa của VŨ ĐÌNH TUẤN

Núp trong bụi lùm ngó ra, tôi thấy con chó cứ vẫy đuôi quanh quẩn bên chân ông Sáu Cụt. Lúc đó, con chó hiền từ hẳn, chẳng phải là con chó hung hăng, gân cổ lên mà sủa. Thằng Cò vỗ vai tôi.

- Tao với mày phải làm cho con chó đó nghe lời mình như nghe lời ông già mới được.

Tôi nhìn thằng Cò lắc đầu. Trong bụng vẫn không tin con chó đó có thể nghe lời của một ai khác ngoài ông già. Vườn cây trái của ông già luôn là niềm khao khát của bất kỳ đứa trẻ nào trong xóm Rẽ Hành. Tôi và thằng Cò luôn tiếc hùi hụi cho ông Sáu Cụt, phải chi chân cẳng của ổng lành lặn như người ta. Ổng sẽ lội đi dài dài xóm, tạt hết chỗ này chỗ kia. Hay say xỉn lên bờ xuống ruộng đâu đó, để chúng tôi tha hồ xông vào vườn hái trộm và dạy cho con chó mực một bài học nhớ đời. Nhưng điều chúng tôi trông đợi chẳng bao giờ xảy ra, ông Sáu Cụt chỉ quanh quẩn trong vườn với con chó đen thui đen thủi.

Thằng Cò nằm gác kèo ong, miệng còn ngậm ngọn cỏ mần trầu ngồi bật dậy vỗ đùi đen đét.

- Ổng không ra khỏi nhà thì mình dụ ổng ra khỏi nhà. Có gì đâu mà sợ.

- Nếu mày không sợ con chó của ổng thì mày ngon nhào vô coi.

Thằng Cò có phần sững lại trước lời thách thức của tôi. Nhưng hình ảnh ông Sáu Cụt nằm lắc lư trên cái võng trong vườn càng khiến chúng tôi thấy xốn xang. Cái võng nhà ông Sáu Cụt được mắc tòng ten giữa hai cây mít to đùng. Mùi trái cây chín bói thơm lùng, mấy con chim tha hồ kéo nhau về làm tổ trên nhánh cây bưởi lâu lâu lại cất giọng hót líu lo nghe sướng lỗ tai gì đâu. Chiếc cần câu trên tay của chúng tôi dường như cũng biết buồn mỗi khi đi ngang cái đìa cá của ông Sáu Cụt. Bầy cá rô ục rộ nước cả mặt đìa, tôi phải nắm tay thằng Cò đi thật nhanh để ngăn việc nó chui lỗ rào vào nhà câu trộm. Tôi từng ước mơ mình có khu vườn như vậy hồi năm 8 tuổi, khi ba má bỏ nghề thương hồ rày đây mai đó, dừng lại nơi bến Rẽ Hành tìm trường cho tôi học chữ. Tiền tích góp bao năm cộng với tiền bán ghe cũng chỉ vừa đủ để ba má mua miếng đất nhỏ cất cái nhà.

*

Thằng Cò chạy hớt hải đến nhà tìm tôi, giọng nó cứ âm ỉ ngoài ngõ. Má tôi ngưng tay vá lưới nhìn thằng Cò thở hổn hển.

- Hai đứa bây định tụ tập phá làng phá xóm gì nữa phải không?

Tôi nhìn má gãi đầu ngượng nghịu, còn thằng Cò thì lắm lét nở một nụ cười bí hiểm.

- Dạ hổng có đâu thím.

Ba má tôi và ba má thằng Cò đã quá quen với mấy trò “chơi ngu lấy tiếng” dậy động xóm Rẽ Hành của chúng tôi. Ngồi chưa kịp nóng đít, thằng Cò đã thục cùi chỏ ra hiệu cho tôi xin má đi chỗ khác. Vẻ mặt nôn nóng của nó làm tôi thêm tò mò. Thằng Cò vẫn nở nụ cười với câu nói nghe đến thuộc làu “về sớm sớm, không có phá phách gì đó nghen”. Thằng Cò lôi giật ngược tôi chạy về phía ông Sáu Cụt, nó dí sát tôi vào bụi cây trâm bầu, vẻ mặt đầy hệ trọng.

- Trời cao có mắt. Cuối cùng chúng ta cũng đợi được ngày này.

Tôi bĩu môi nhìn nó.

- Mày định làm khùng làm điên gì nữa đây.

Nó cú đầu tôi cái cốc, rồi khoanh tay đứng lừng lững như một tay anh chị, giọng thì không ngừng vênh vang.

- Bữa nay tao nghe lỏm được anh Hai tao nói chuyện với mấy người trong xóm. Ngày mai xã tổ chức họp mặt thương binh gì đó. Mà điều bất ngờ là ông Sáu Cụt cũng đi nữa. Đây là cơ hội cho tụi mình.

- Mà mày có chắc là ổng đi không?

Thằng Cò chắp tay sau đít dửng dưng.

- Để rồi mày coi.

Tôi lò mò đi theo sau nó. Buổi chiều ở quê bình yên đến lạ. Đám trẻ con xóm Rẽ Hành lại í ới gọi nhau tắm sông móc sình chọi nhau. Tôi với thằng Cò bị đám bạn cạch mặt vì cái tính “khôn hết phần thiên hạ” khi chơi cái gì cũng phải hơn tụi nó mới chịu. Chơi bắt trốn, tôi với thằng Cò bỏ về nhà để cái đứa đi tìm lội muốn gãy cặp giò cũng không thể nào bắt được. Hay có bữa chơi tạt lon, thằng Cò chặn mấy đứa chơi chung lại cho tôi “ẹo”. Từ đó, chúng tôi bị lẻ loi…

*

Sau hai mươi ba lần nhấp nhổm cái mông, cuối cùng ông Sáu Cụt cũng bước ra khỏi nhà. Nhác thấy con chó mực tí tởn đi đằng trước thằng Cò tức muốn lấy cục đá chọi nó cho hả dạ, ông Sáu Cụt chống tó đi khập khiễng phía sau. Đoạn ông Sáu Cụt tì người vào cái tó, đưa tay đóng cổng rào, con mực còn đuổi theo con cào cào cạnh mé mương. Thằng Cò đợi muốn rách đáy quần, ông Sáu Cụt mới “mò đi” ra khỏi ngã tư. Con chó mực lâu lâu lại nhìn lại phía sau chờ chủ cứ như cảnh vật bên đường chẳng làm nó xao động đi qua nhiều. Tôi và thằng Cò lén mở cổng rào đi vào nhà ông Sáu Cụt, nó nhẹ nhàng khép cổng rào lại nhưng lại vội vàng lao thẳng đến khu vườn. Nó nhắm mắt chu mỏ, đưa mũi hít hà xung quanh rồi giơ ngón tay lên quả quyết.

- Tao nghe có mùi ổi, mùi mận chín... À, có cả mùi khoai lang luộc nữa.

Tôi nhìn điệu bộ của nó mà không nhìn được cười. Nhưng quả thật, ngôi nhà của ông Sáu Cụt mát mẻ và bình yên đến lạ. Tôi nằm trên võng đung đưa trong khi thằng Cò đã leo tọt lên cây há miệng cắn vào trái mận đang lủng lẳng trên cành. Tôi bật dậy trợn mắt nhìn nó.

- Mày làm gì vậy Cò?

Thằng Cò giật thót người, miệng nuốt nước miếng thèm thuồng.

- Thì tao định cắn thử chút xíu coi nó ra sao.

- Mày mà làm vậy là tao bỏ về đó.

- Dạ, “ông nội”! Chỉ được vào chơi không được lấy bất cứ cái gì? Xin thề! Xin thề!

Cơn gió vườn nhà mát lạnh, vài chiếc lá khô rơi xuống mặt nước. Bầy cá lại ục dưới đìa, thằng Cò lấy cục đất chọi xuống miệng chép lia chép lịa “tiếc gì đâu”. Thỉnh thoảng có vài bóng người đi qua trước ngõ, tôi và thằng Cò phải đứng núp vào bụi cây để trốn. Thằng Cò ngoắc tay biểu tôi lại ngó vào nhà ông Sáu Cụt. Hé mắt nhìn qua cửa sổ, bên trong mọi thứ đều rất đơn giản vừa đủ cho một người và một con chó. Tất cả đều ngăn nắp chứ không phải như trong tưởng tượng của tôi. Thằng Cò lấy tay thục vào hông tôi.

- Ê! Vô đó không?

Ánh nhìn trân trân của tôi đủ dập tắt mọi hy vọng trong nó. Thằng Cò thở dài, dắt tay tôi ra phía sau nhà. Mấy bông hoa mười giờ bắt đầu nở rộ khắp vườn, thằng Cò đưa tay ngắt vài nhánh “chút đem về nhà trồng”. Tôi nhìn nó lắc đầu trong khi nó nở nụ cười không còn thấy bầu trời. Cây me sau nhà bự bằng một vòng tay ôm của tôi, nhánh nào nhánh nấy xum xuê trái. Đứng dưới gốc cây nhìn lên, những tia nắng hình rẻ quạt cứ lấp ló trong tán cây mà nhìn hoài không biết chán. Thằng Cò lóng tai nghe ngóng. Nó tiến gần mé đìa, một con chim non nằm lăn lóc dưới mé nước. Nó đưa tay vớt con chim non tội nghiệp rồi ngước nhìn lên tổ chim trên nhánh cây me. Tôi kéo vạt áo lau cho con chim, còn thằng Cò thì không ngừng thổi thổi vào. Nó mừng húm.

- Đem nó về nuôi nha.

- Nó còn non lắm. Mình trả nó về tổ đi. Là chim mà không bay trên bầu trời thì tội nghiệp lắm.

Thằng Cò nhìn tôi chán chường. Nhưng chắc nó không thể nào hiểu nỗi lòng của cái đứa suốt ngày lênh đênh sông nước, băng qua những bến bờ xa lạ. Tôi bắt chớn từ xa nhảy tọt lên cây trong khi thằng Cò đứng phía dưới dùng vai đỡ tôi leo lên. Thằng Cò nhẹ nhàng đưa con chim cho tôi trong cái nhìn tiếc nuối. Tôi dò dẫm từng bước tiến về phía tổ chim. Má nói nhánh cây me rất dẻo chứ không có cứng, lơ mơ té như chơi. Thằng Cò đứng dưới gốc cây cũng không dám thở mạnh với những bước chân của tôi. Nó mừng húm khi tôi nói vọng xuống.

- Trên đây còn có ba con chim non nữa nè.

Tôi thả nhẹ con chim vào tổ. Ba con chim còn lại mắt nhắm ghì há mỏ kêu khi nghe thấy tiếng động, tôi lấy lá đan tổ rồi đặt tổ chim lại ngay ngắn. Thằng Cò dưới gốc me dậm giò giục tôi leo xuống. Tiếng chó sủa ăng ẳng càng khiến tôi cuống cuồng chẳng biết đường thoái lui. Tôi bước hụt chân rồi ngã nhào xuống nước. Mấy năm kinh nghiệm lênh đênh sông nước đâu có giúp tôi bơi ngược vào bờ. Thằng Cò đứng trên bờ nhảy dựng mà chẳng biết làm gì, nó đứng dựa vào gốc me khi con chó mực gừ gừ nhe răng lăm le. Ông Sáu Cụt bước hối hả về phía chúng tôi, cây chật vuột khiến ông ngã nhào. Nhưng ông vẫn lồm cồm đứng dậy đưa cây tó về phía tôi, miệng không ngừng la lên.

- Nắm chặt lấy cây tó.

Ông với thằng Cò kéo tôi vào bờ với cái bụng óc ách nước. Con chó mực vẫn không quên sự hiện diện của hai kẻ lạ mắt. Nó chỉ thật sự im lặng khi ông Sáu Cụt đưa mắt về phía nó ra hiệu im lặng. Tôi với thằng Cò lẽo đẽo theo ông vào nhà, ông lấy cái khăn rằn cho tôi lau mình. Thằng Cò mếu máo.

- Ông đừng có méc má tụi con nha. Tụi con vô đây chơi thôi chứ không có lấy bất cứ thứ gì hết. Ông không tin thì coi lại đi.

Thằng Cò xòe hai bàn tay đưa về phía ông Sáu Cụt. Tôi vẫn đứng run run như cầy sấy. Ông Sáu Cụt nở nụ cười hiền làm cho chúng tôi rất đỗi ngạc nhiên, gương mặt lạnh lùng chúng tôi vẫn thấy lúc nép sau bụi lùm nhìn vào như chẳng còn chút dấu vết nào. Ông Sáu đưa bộ quần áo cho tôi thay. Thằng Cò bụm miệng cười khi thấy tôi trong bộ đồ thun của con gái, ông sáu ngoắc tay chỉ tôi lại ngồi trên bộ vạt lúc tôi lấp ló ở cửa buồng. Con chó mực dường như cũng mệt mỏi với đoạn đường ra xã, nó nằm ngủ trước hàng ba mặc kệ mấy con bươm bướm, cào cào râm ran ngoài vườn. Ông Sáu Cụt cười ngặt nghẽo lúc nghe lại “Đường đến khu vườn” của chúng tôi.  Ông lấy rổ trái rổ trái cây trong cái khạp da bò đem ra cho chúng tôi ăn. Thằng Cò đưa mắt nhìn về phía tôi, coi động tĩnh thế nào. Như hiểu được ý đồ của thằng Cò, ông Sáu dúi vào tay nó trái mận đỏ ray.

- Ăn đi con. Ở vườn còn nhóc, có ai ăn đâu.

Nghe đến đoạn đó, thằng Cò chẳng còn thèm để ý đến phản ứng của tôi như thế nào. Nó nhanh tay cầm lấy trái mận mà ngấu nghiến. Tôi cắn ngập răng trái ổi chín thơm lừng mà không quên nhìn nét mặt có chút gì đó gợi buồn và tiếng thở dài mênh mông của ông. Tôi nuốt vội miếng ổi, cầm vạt áo ông sáu lắc lắc.

- Tụi con làm gì cho ông buồn hả?

Thằng Cò buông trái mận xuống, chưng hửng nhìn. Ông Sáu nheo mắt rồi nở nụ cười hiền.

- Nhìn mấy con ăn mà ông nhớ cháu nội của ông quá. Hồi nó còn ở đây, nó thường phụ ông trồng cây, tưới nước. Nó thích mảnh vườn này lắm.

- Vậy giờ cháu ông ở đâu? – Thằng Cò nhanh miệng.

- Nó theo ba nó về Sài Gòn sống rồi. Cây trái um tùm mà nó có được ăn đâu. Muốn gởi cho nó một ít ăn cũng không được.

Không biết lúc đó tại sao tôi lại ngồi xích lại gần ông. Thằng Cò cũng quên đi rổ trái cây thơm lừng, nó ngồi đung đưa hai chân trên bộ vạt.

- Ông đừng buồn. Từ này ông có tụi con rồi.

Ông Sáu xoa đầu tôi.

- Con đang mặc bộ đồ của cháu ông đấy. Con nhỏ cũng cỡ bằng tuổi tụi con. Phải có nó ở đây thì hay biết mấy.

Ngoài sân nắng vẫn hắt xuống từng dòng chói chang bộ đồ trên sào của tôi đã ngưng rỏ nước từ lâu. Con chó mực cũng thức dậy lao ra sủa inh ỏi khi thấy người lạ lấp ló bên rào. Thằng Cò đứng dưới đất ngước mặt nhìn lên vách đọc chữ được chữ mất trên tấm bằng Huân chương kháng chiến của ông sáu Cụt. Tôi dìu ông sáu ngồi xuống, lấy ấm nước sôi châm trà cho ông. Thằng Cò chạy te te kéo ghế ngồi cạnh ông.

- Hồi đó, đi đánh giặc ông có được cầm súng không ông?

- Được chứ con.

Tôi bỏ ấm trà xuống ngước mặt nhìn ông với vẻ đầy ngưỡng mộ.

- Vậy chắc lúc đó ông oai lắm phải không ông?

Ông Sáu thở dài nhìn ra khoảng sân đầy nắng.

- Giá mà hồi đó đừng có chiến tranh, để không ai phải cầm súng. Chiến tranh tàn khốc lắm con. Bên nào cũng mất mát và đau thương.

Ông Sáu và con chó mực đưa chúng tôi ra tận ngoài rõ. Lúc khép cửa rào, ông Sáu cũng không quên nói với theo chúng tôi.

- Nào rảnh qua ông chơi.

*

Đoạn đường về nhà dường như xa hơn. Chốc chốc thằng Cò lại thở dài thậm thượt, tôi và nó chẳng ai nói với ai tiếng gì, chỉ có tiếng gió thổi qua xạc xào bờ lá. Thằng Cò ném cục đất xuống sông, nhìn bầy cá lìm kìm giật nhìn quẫy nước. Câu chuyện của ông Sáu cứ ám ảnh suốt dọc đường đi của chúng tôi. Một phần cơ thể của ông đã nằm lại nơi chiến trường, đồng đội của ông có người đã mãi mãi không thể trở về nhà. Vậy mà lúc thấy ông chống tó đi ngang qua, cả đám con nít trong xóm chạy vào nhà đóng cửa, hé mắt nhìn ra cười chỉ chỏ “ông già cụt chân”. Giữa lúc đó cả tôi và thằng Cò cũng ném vào ông những lời miệt thị. Không biết ông nghĩ gì lúc cả đám con nít xóm Rẽ Hành rút ván bắc cầu để ông đứng bơ vơ mà con chó đâu có nói được gì ngoài tiếng sủa dồn. Tụi trẻ con xóm Rẽ Hành chắc còn lâu mới biết lúc cưa đoạn chân bị nhiễm trùng, thuốc gây tê chỉ là một bài hát quen thuộc tụi nó học ở trường. Cái bàn thờ không một di ảnh mà khói nhang vẫn ngập cả gian nhà, nơi ông ngồi kể chuyện cho đồng đội nghe. Hỏi ông Sáu sao không lên Sài Gòn sống. Ông chỉ cười “sống ở trển không có quen”. Ông muốn ở lại mảnh đất mà ông đã chiến đấu suốt một thời tuổi trẻ. Thằng Cò nói, nó sẽ lội bộ dài dài xóm kể cho đám bạn trong xóm nghe chuyện ông Sáu. Và khu vườn của ông Sáu lại rộn rã tiếng cười của lũ trẻ con trong xóm.

Má dọn lại mớ mùng mền trong tủ. Lóng rày trở trời gió chướng ùa về, nửa đêm phải thức dậy đắp thêm mền mới chịu được. Chứng bệnh viêm xoang lại hành má suốt đêm, các khớp xương của ba cũng bắt đầu lên tiếng khi đau âm ỉ khắp người. Người lớn vẫn thường nói, gió máy giờ không biết đường mà lần. Đám trẻ cứ qua một mùa gió lại vụt lớn nhanh còn người già thì đau nhức đủ thứ bệnh trong mình. Thằng Cò quấn lên mình đủ các loại áo đứng chờ tôi ở cửa. Ánh nhìn của má có phần kỳ hoặc khi thấy hai đứa tôi đột nhiên thay đổi.

- Hai đứa bây mấy nay ăn trúng thứ gì mà hiền lành đột xuất vậy?

Tôi nắm tay thằng Cò chạy đi mà vẫn không quên nói vọng lại, tụi con hiền đó giờ mà.

Cổng rào của ông Sáu đóng cửa im lìm. Hàng xóm nói, con ông Sáu về rước ổng lên Sài Gòn chữa bệnh. Miểng đạn trong đầu ông cứ trở trời lại lên cơn đau nhức. Con trai ông khuyên mổ mấy lần mà ông chẳng chịu nghe, cứ bảo “tao còn chịu được”. Tôi với thằng Cò đứng lặng một lúc lâu, cánh cửa rào chỉ khép hờ như chờ đợi chúng tôi. Ông Sáu để lại lời nhắn nhờ chúng tôi coi nhà giúp từ chủ ranh đất bên kia. Thằng Cò ngồi tiu nghỉu trước sân mà chẳng mảy may đến cây trái trong vườn. Sau một hồi im lặng kéo dài của hai đứa. Nó quay sang hỏi tôi.

- Không biết chừng nào ông Sáu mới về ha?

Nó hỏi mà không cần đợi câu trả lời của tôi. Nó lôi tôi đi một nước ra phía sau, chỉ tay vào mấy liếp mía bên bờ.

- Mày đánh lá mía, còn tao vô chân mía.

Vừa dứt câu nói nó đã xắn tay áo lên chui vào liếp mía. Mấy đứa trẻ con trong xóm Rẽ Hành không còn thấy bóng dáng của hai thằng “chơi đía” vào những buổi chiều mát mẻ. Tôi và thằng Cò ở lì trong mảnh vườn đợi ông Sáu trở về. Mỗi ngày tôi vào thằng Cò đều chăm sóc với trò chuyện với cây cối trong vườn. Hàng xóm lâu lâu lại đứng trước cổng rào lú đầu hỏi với vào, ông Sáu chưa về nữa hả. Câu hỏi đâu có gai như cây mắc cỡ đâu mà đâm vào lòng chúng tôi rát xót…

*

Buổi chiều thứ mười lăm, tôi và thằng Cò ngồi trước hàng ba cùng rổ trái cây to đùng. Cơn gió chiều thổi nhè nhẹ qua hiên, tôi và thằng Cò chia trái cây ra từng bọc nhỏ chuẩn bị đem cho hàng xóm như cái cách ông Sáu vẫn thường làm. Tiếng xe ô tô dừng lại trước ngõ, thằng Cò bỏ lại tôi và rổ trái cây chạy ra nhìn. Nó nhảy cẫng lên giọng không ngừng hét lên “ông Sáu về rồi”. Tôi ùa chạy ra sân, ông Sáu lần bước xuống xe, phía sau ông một cô bé gái với hai bím tóc xinh xinh mang vác đủ thứ đồ đạc trên người. Cô bé nở nụ cười trong vắt. Ông Sáu chỉnh lại miếng vải băng trên đầu rồi vẫy tay về phía chúng tôi. Con chó phóng nhanh xuống chạy thẳng về phía cổng rào mừng rỡ. Đám trẻ xóm Rẽ Hành í ới gọi nhau phụ xách đồ cho ông Sáu, có đứa còn đi trước dọn đường cho ông. Bữa đó cổng rào nhà ông Sáu mở rộng lắm…

Nguồn Văn nghệ số 22/2020