Tòa Trọng tài Thường trực (PCA) ở The Hague - Hà Lan dự kiến trong ngày mai, 12-7 sẽ ra phán quyết về vụ Philippines kiện yêu sách "đường lưỡi bò" phi lý của Trung Quốc ở biển Đông. Dư luận quốc tế nhìn nhận, đây sẽ là phép thử quan trọng cho luật pháp quốc tế và các nước lớn trong phân định quyền chủ quyền và quyền tài phán trên biển Đông, một trong những tuyến vận tải hàng hải quan trọng nhất nhì thế giới đang được xem là càng ngày càng nóng bỏng khi Trung Quốc đã cố tình phớt lờ tiến trình pháp lý này ngay từ đầu, cũng như nhiều lần tuyên bố sẽ không chấp nhận phán quyết.

Người dân  Philippines biểu tình phản đối Trung Quốc                          Ảnh Internet

Năm 2012, những căng thẳng giữa  Philippines và Trung Quốc  lên đến đỉnh điểm khi Trung Quốc chiếm quyền kiểm soát bãi cạn Scarborough từ Philippines. Tàu hải cảnh Trung Quốc còn bao vây, ngăn cản tàu Philippines mang đồ tiếp tế cho lính thủy đánh bộ của nước này đang đóng tại Bãi Cỏ Mây nằm trong quần đảo Trường Sa thuộc chủ quyền Việt Nam nhưng đang bị Philippines chiếm giữ trái phép. Tại thời điểm này, chính quyền Tổng thống Philippines Benigno Aquino III đã chính thức tuyên bố, không có lựa chọn nào khác ngoài việc tìm đến sự phân xử của tòa án quốc tế.

Philippines chính thức kiện Trung Quốc ra PCA vào tháng 1-2013 bất chấp Bắc Kinh đe dọa sẽ có biện pháp trả đũa về ngoại giao và kinh tế. Philippines đã gửi tổng cộng 15 đệ trình đến Tòa Trọng tài theo Phụ lục VII để khởi kiện Trung Quốc. 15 đệ trình này có thể tổng hợp lại thành ba nhóm vấn đề lớn. Nhóm vấn đề lớn thứ nhất là khởi kiện đường “lưỡi bò” của Trung Quốc. Nhóm vấn đề lớn thứ hai là khởi kiện về một số quy chế pháp lý của các cấu trúc địa lý tại khu vực Trường Sa và khởi kiện cả quy chế pháp lý của Scarborough. Vấn đề cuối cùng là Philippines khởi kiện một số hành vi vi phạm của Trung Quốc tại Biển Đông.

Một phiên điều trần của PCA                                  Ảnh Internet

Về phía Việt Nam, vụ kiện này sẽ có những ảnh hưởng nhất định tới lợi ích của Việt Nam ở Biển Đông.

Thứ nhất, về “đường “lưỡi bò” của Trung Quốc tuyên bố không chỉ chồng lấn với vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Philippines mà còn chồng lấn cả với thềm lục địa và vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam. Chính vì vậy, nếu tòa bác bỏ giá trị pháp lý, khẳng định tính phi lý của đường “lưỡi bò” thì Việt Nam cũng có lợi.

Các hành vi mà Philippines khởi kiện cũng tương tự như những hành vi mà Trung Quốc thực hiện đối với Việt Nam trong các vùng biển, vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam. Do đó, những phán quyết của tòa nếu có thể kết luận rằng những hành vi của Trung Quốc là vi phạm thì gián tiếp Việt Nam cũng sẽ được hưởng kết quả từ những kết luận đó, đồng thời có cơ sở pháp lý để Việt Nam đấu tranh trong tương lai.

Thời điểm phán quyết đang đến gần, dư luận quốc tế sẽ có câu trả lời chính thức cho vụ kiện được xem là kịch tính nhất thế kỷ XXI. Dù phán quyết là trung tính hay đem lại lợi ích cho bên nào cũng đều cho thấy đã đến lúc kiểu hành xử cá lớn nuốt cá bé sẽ phải nhường chỗ cho tinh thần thượng tôn pháp luật.

Chúng ta sẽ chờ kết quả vào ngày mai

PV ( tổng hợp)