March 28, 2024, 11:57 pm

Những sự "Độc" và "Lạ" của giải Văn học Pháp 2018

Số lượng tiểu thuyết ra mắt tăng đáng kể dù mùa giải văn học Pháp chỉ vừa bắt đầu vào trung tuần tháng 8/2018. Tại sao? Tính hấp dẫn của sự đổi mới? Yếu tố tiếp thị? Hay Chúa ban phép lành? Câu trả lời khá đa dạng.
Đây là sự kiện quan trọng đối với các tác giả và nhà xuất bản. Ngày thứ năm 16 tháng 8 năm 2018, một số tác phẩm đầu tiên được phát hành đánh dấu sự khởi đầu của mùa giải văn học Pháp năm 2018. Từ thời điểm này cho đến đầu tháng 11 năm 2018, 567 quyển tiểu thuyết sẽ được ra mắt và bày bán lần đầu tiên trên các kệ sách tại những nhà sách trên toàn nước Pháp.

Trong số hàng trăm ấn phẩm phát hành này, có 94 tác phẩm đầu tay của 94 cây bút lần đầu tiên viết tiểu thuyết. Kể từ năm 2007, chưa bao giờ có số lượng cao như vậy được ghi nhận. Trong tổng số 727 tác phẩm phát hành năm 2007, chỉ có 102 quyển tiểu thuyết đầu tay được xuất bản.

Những năm tiếp theo sau 2007, số tiểu thuyết đầu tay, dù có vài bước nhảy vọt, cũng không tạo được sự gia tăng rõ rệt. Từ 2013 đến 2016, những tác phẩm tiểu thuyết đầu tay được ghi nhận giảm đều đặn, nhưng kể từ mùa giải văn học 2017, dường như đã bắt đầu sự phục hồi trở lại. Nếu so sánh con số tiểu thuyết đầu tay phát hành từ tháng 8 đến tháng 11 của 2016 và 2018, chúng ta ghi nhận sự gia tăng lên đến 42%.

           

Thành công: báo chí và tiếp thị.

            Điều đáng quan tâm là không ít tác phẩm tiểu thuyết xuất hiện lần đầu tiên trong mùa giải năm nay không phải thuộc loại xoàng xĩnh. Theo nhiều chuyên gia trong ngành xuất bản, kết quả này là do nhiều yếu tố. Héloise d’Ormesson, phụ trách biên tập của tờ Huffpost, cho biết: “Những năm gần đây, đã có một số lượng lớn tiểu thuyết lần đầu tiên xuất bản đã gặt hái thành công đáng kể như La tresse (Bím tóc) của nữ văn sĩ Laeticia Colombani, Petit Pays (Quê hương nhỏ bé) cùa Gael Faye, Le grand marin (Chàng thủy thủ vĩ đại) của Catherine Poulin… Mọi người nhận thấy sự thành công của những tác phẩm lần đầu tiên xuất bản đều xuất hiện trong mùa giải văn học”.

            Đối với số người khác, câu trả lời nghiêng về cơn sốt báo chí viết về những tiểu thuyết mới mẽ và hấp dẫn này. Charlotte Milandri, blogger, đã tiết lộ với tờ Huffpost: “Những tiểu thuyết xuất bản lần đầu tiên có lợi thế ngày càng lớn nhờ sự quan tâm đặc biệt của báo giới. Theo tôi, dường như tiểu thuyết phát hành lần đầu tiên đã trở thành đối tượng tiếp thị đến độ một số nhà xuất bản đã sử dụng chiến thuật này để cuốn tiểu thuyết nhận được ‘phẩm chất tiểu thuyết đầu tiên’ của mùa giải. Được giới thiệu là tiểu thuyết xuất bản lần đầu tiên tự nó đã là một ưu thế”.

            Anne-Sophie Denou, người đứng ra tổ chức lễ hội tiểu thuyết đầu tiên mang tên Lecture en tête (Đọc sách trước hết) tại thành phố Laval, tỉnh Mayenne, Pháp, đưa ra lập luận: “Qua số lượng sách được ấn hành, có thể thấy tiểu thuyết phát hành lần đầu tiên đã trở thành chủ đề tiếp thị. Chính những nhà xuất bản sách đưa ra danh mục tác phẩm phát hành, thừa nhận hay từ chối nó”. Anne-Sophie Denou nhấn mạnh: “Thực tế có cơn sốt tiểu thuyết phát hành lần đầu. Các tiểu thuyết gia có tác phẩm đầu tay (primo-romancier) hiện diện trong số những người được chọn ứng viên giải thưởng văn học lớn và được giới thiệu trong các bài viết đăng trên các tờ báo Pháp tầm cỡ như Le Figaro, L’Humanité… Vào mỗi độ hè về, tiểu thuyết của họ cũng dẫn đầu danh sách các tác phẩm phát hành đầu tiên của mùa giải văn học, của những sự kiện văn học vinh danh các tiểu thuyết gia có tác phẩm đầu tay được phát hành…”

            Tuy nhiên cách thức mà các tác phẩm đầu mùa giải được bày bán ở các kệ sách không đặc biệt hấp dẫn. Đó là nhận xét của độc giả. Theo một khảo sát do tờ Huffpost thực hiện hồi đầu tháng 8 trên 1022 người từ 18 tuổi trở lên, 75% trong số họ cho rằng không nên quan trọng hóa việc đưa tác phẩm vào bán tại nhà sách. Trong khi đó, 31% số người được hỏi quan tâm đến tiểu thuyết phát hành đầu mùa giải là nhờ các bài bình luân về tác phẩm. Điều này cho thấy các phương tiện thông tin đại chúng có một vai trò khá quan trọng trong việc khám phá ra các tài năng mới.

            Cũng theo cuộc khảo sát trên, cốt truyện của tác phẩm vẫn là cửa ngõ quan trọng nhất đưa các tiểu thuyết đầu mùa giải lên ngôi vì 66% số người được hỏi cho rằng họ bị thu hút trước tiên bởi bản tóm tắt câu chuyện. Yếu tố mới lạ của tác phẩm cũng thu hút sự quan tâm của những người được hỏi. Nhưng dù sao thì 2 yếu tố này cũng không phải là điều mới lạ.

           

Khoảnh khắc may mắn.

            Năm nay, ngoài sự hâm mộ đặc biệt, cần phải lưu ý rằng mùa giải văn học luôn luôn là mảnh đất màu mỡ để các tác phẩm tiểu thuyết đầu tay nở rộ, như nhận xét của Héloise d’Ormesson. Nhà xuất bản cuốn tiểu thuyết Pleurer des rivières (Dòng sông khóc), tác phẩm đầu tay của đạo diễn Alain Jaspard, vào ngày 23/8/2018, phân tích: “Đã nhiều năm qua, tôi đều đặn giới thiệu 1 quyển tiểu thuyết đầu tay vào mỗi mùa giải văn học vì tôi nhận ra rằng mùa giải văn học có một lịch sử thành công mà không một thời điểm nào khác trong năm có thể làm được”.

 

Tất cả mọi hy vọng đều có thể thành hiện thực.

            Thời điểm này của mùa giải văn học còn là cuộc cạnh tranh dễ dàng hơn đối với những ‘tiểu thuyết gia’ lần đầu tiên dự giải chưa từng biết vũ đài là gì, trong khi đối với các bậc đàn anh thì cuộc tranh tài này có thể là một con dao 2 lưỡi. Titiana de Rosnay, phụ trách nhà xuất, người thừa nhận mùa giải văn học như là một cuộc thi đấu Olympic với nhiều trở ngại phải vượt qua, cho biết: “Các tác giả trẻ chưa nhận ra tính khắc nghiệt của cuộc tranh đua, chưa biết thế nào là chiến thắng… Họ không có gì để mất. Điều này khiến họ cảm thấy thoải mái và dễ chịu hơn bởi họ thật sự không có gì phải thất vọng: nếu thành công thì tuyệt diệu, ngược lại cũng không có gì nghiêm trọng. Trong khi đối với những tác giả đã có tác phẩm xuất bản thì tham gia lần này là một quyết định đầy cẩn trọng. Đây thật sự là một lựa chọn mạo hiểm, vì nếu không lọt vào top 30 cuốn sách nổi bật thì xem như tiêu đời. Đôi khi cũng có nhiều người thất vọng vì sách của họ khởi đầu rất có triển vọng nhưng lại sụp đổ ít lâu sau đó…”

           

Và sau đó thì sao ?

            Tên của tác giả chắc chắn sẽ được ghi nhớ, nhưng trong bao lâu? Theo khảo sát của chúng tôi, 84% độc giả thích tác phẩm đầu tay sẽ theo đuổi tác giả của quyển sách đó, nhưng sau đó thì không đơn giản như chúng ta tưởng.

Charlotte Milandri, một blogger đã chọn lọc những tác phẩm đầu tay xuất sắc nhất của mùa gỉai văn học để đưa lên blog 68 premières fois, cho biết: “Sự chọn lựa của chúng tôi, thông thường không đá động gì đến những tiểu thuyết đầu tay, nhưng trong tháng 9 sắp tới, chúng tôi sẽ đưa vào blog những tác phẩm thứ 2 xuất sắc nhất. Đây là một giai đoạn không kém phần quan trọng của cuộc đời một tác giả. Một sáng kiến nhằm thuyết phục độc giả rằng họ không nên vội thất vọng”.

Nathalie Couderc thổ lộ tiếp: “Nếu độc giả đã bị chinh phục bởi cuốn tiểu thuyết đầu tay của một nhà văn, họ có xu hướng muốn đọc tác phẩm tiếp theo. Bản thân tôi cũng muốn là người đầu tiên đọc tác phẩm tiếp theo đó để xem văn phong, bút pháp của họ chuyển biến ra sao. Điều đặc biệt là ở quyển tiểu thuyết thứ 2 này, yêu cầu tôi đặt ra cao hơn, khắt khe hơn, và sau đó tôi sẽ có ý kiến riêng”.

Héloise d’Ormesson lưu ý: “Dù cuốn tiểu thuyết đầu tiên được ví như là danh thiếp của tác giả và nhà xuất bản, như lời giới thiệu của Michèle Fitoussi, nhưng tác phẩm đầu tay còn lâu mới giúp khẳng định tác giả về lâu dài”.

Để tránh cho các tiểu thuyết gia mới vào nghề không bị rơi vào quên lãng sau khi chạm vào thành công đáng ngưỡng mộ, có vẻ như giải pháp nằm ngay cả trước khi xuất bản cuốn sách đầu tiên của họ. Đó là trường hợp mà nhà xuất bản Sabine Wespeiser đã phát hiện và xuất bản cuốn tiểu thuyết đầu tay của nhà thơ Conor O’Callaghan Rien d’autre sur terre (Không có gì khác trên đời này) vào ngày 13/8/2018. Sabine Wespeiser nói:”Nhờ nữ dịch giả Mona de Pracontal, tôi có cơ hội đọc cuốn tiểu thuyết đầu tay của Conor O’Callaghan, và ngay lập tức tôi tin chắc rằng cây viết này của nền văn học Ai-len sẽ trở thành tiểu thuyết gia lớn. Khi xuất bản một cuốn tiểu thuyết đầu tay, điều quan trọng nhất đối với tôi luôn luôn là cảm nhận được luồng không khí mới xuyên suốt cốt truyện cũng như lối hành văn độc đáo”.

                                                                                             Đào Duy Hòa (Theo Huffpost)

           Nguồn Văn nghệ số 46/2018

Tên bài viết do Vannghe online đặt  

                                                                            


Có thể bạn quan tâm