March 29, 2024, 12:53 pm

Một chuyến thăm sau 40 năm gián đoạn

Bộ trưởng Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Mỹ Alex Azar hôm 9/8/2020 đã có chuyến thăm Đài Loan với tư cách là quan chức cấp cao nhất của Washington kể từ năm 1979. Tiếp đón ông tại sân bay là Đại diện Mỹ tại Đài Loan, Brent Christensen, và người đứng thứ hai trong Cơ quan Ngoại giao Đài Loan, Tien Chung-kwang. Do dịch Covid-19 vẫn đang tiếp diễn nên quan chức hai bên không bắt tay nhau, đồng thời đều đeo khẩu trang.

Theo thông tin của Bộ trưởng Alex Azar nói với các nhà báo, chuyến thăm của ông tới Đài Loan có 3 mục đích. Thứ nhất là để công nhận Đài Loan là một xã hội cởi mở và dân chủ, đã đưa ra phản ứng Covid-19 minh bạch và thành công cao. Thứ hai là để tái xác nhận Đài Loan là một người bạn và đối tác lâu dài của Mỹ. Thứ ba là để nói với thế giới rằng, Đài Loan xứng đáng được công nhận là một nhà lãnh đạo y tế toàn cầu, với thành tích xuất sắc trong việc đóng góp cho y tế quốc tế.

Bộ trưởng Y tế Mỹ Alex Azar (trái) và nhà lãnh đạo Đài Loan Thái Anh Văn trong cuộc họp báo chung tại Đài Bắc ngày 10-8. 

Học hỏi kinh nghiệm

Sáng ngày 10/8/2020, Bộ trưởng Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Mỹ (HHS) Alex Azar đã gặp ngay nhà lãnh đạo Đài Loan Thái Anh Văn, bắt đầu chuyến thăm chính thức 3 ngày của môt thành viên trong chính quyền Trump tới Đài Loan. Ông Azar đã tới Đài Bắc một ngày trước đó. Đây là cuộc gặp cấp cao nhất giữa Mỹ và vùng lãnh thổ Đài Loan trong 4 thập niên qua, kể từ năm 1979. Bộ trưởng Mỹ nói rằng chuyến thăm của ông “chứng minh cho quan hệ đối tác mạnh mẽ giữa Mỹ và Đài Loan về y tế toàn cầu và an ninh y tế, một trong nhiều khía cạnh của tình hữu nghị toàn diện của chúng ta”, theo Đài CNN. Ông cho biết Mỹ xem Đài Loan là “một đối tác quan trọng”. Ông nói với bà Thái Anh Văn tại cuộc gặp rằng: “Thật sự vinh dự cho tôi khi có mặt ở đây để truyền đạt tới Đài Loan thông điệp về tình hữu nghị và sự ủng hộ mạnh mẽ từ Tổng thống Trump”.

Theo Bộ trưởng Alex Azar, chuyến thăm của ông nhằm tái xác nhận Đài Loan là một người bạn và là đối tác lâu dài của Mỹ, đồng thời nhấn mạnh những đóng góp của Đài Loan cho y tế toàn cầu. Bộ trưởng Alex Azar cho biết: “Có ba chủ đề bao quát cho chuyến thăm này. Thứ nhất là để công nhận Đài Loan là một xã hội cởi mở và dân chủ, đã đưa ra phản ứng Covid-19 minh bạch và thành công cao. Thứ hai là để tái xác nhận Đài Loan là một người bạn và đối tác lâu dài của Mỹ, và để nêu bật lịch sử hợp tác rộng rãi của chúng ta về y tế. Thứ ba là để lưu ý rằng Đài Loan xứng đáng được công nhận là một nhà lãnh đạo y tế toàn cầu, với thành tích xuất sắc trong việc đóng góp cho y tế quốc tế”. Trước đó, Đài Loan đã được đánh giá cao nhờ vào phản ứng hiệu quả của hòn đảo này với đại dịch Covid-19. Tính đến sáng 10/8, Đài Loan ghi nhận khoảng 480 ca nhiễm mà chỉ có 7 ca tử vong do dịch bệnh này.

Ngay trước khi chuyến thăm của ông Alex Azar chính thức diễn ra, Trung Quốc đã lên tiếng chỉ trích động thái này của Mỹ. Bắc Kinh xem Đài Loan là một phần lãnh thổ của Trung Quốc và từng tuyên bố không loại trừ biện pháp dùng vũ lực để thống nhất hòn đảo này. “Trung Quốc kiên quyết phản đối bất kỳ hoạt động tương tác chính thức nào giữa Mỹ và Đài Loan. Lập trường này là nhất quán và rõ ràng”, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc, Uông Văn Bân, tuần trước tuyên bố như vậy.

Chia sẻ phương pháp điều trị

Bộ trưởng Alex Azar  nói với các phóng viên trong họp báo nhân chuyến thăm Đài Loan: “Ưu tiên hàng đầu của chúng tôi tất nhiên là phát triển và sản xuất đủ số lượng vắcxin và phương pháp điều trị an toàn được Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) chấp thuận để sử dụng tại Mỹ”. “Một khi những nhu cầu này được đáp ứng, những sản phẩm đó sẽ được phân phối công bằng và bình đẳng trên thế giới”, ông Azar cho biết. Theo hãng tin Reuters, hiện có hơn 200 loại vắcxin đang được phát triển trên khắp thế giới, trong đó có hơn 20 loại đang được thử nghiệm lâm sàng trên người. Tổng thống Mỹ Donald Trump đã cam kết sẽ có vắcxin trước khi kết thúc năm nay, mặc dù thường phải mất vài năm để phát triển và kiểm tra tính an toàn cũng như tính hiệu quả của vắcxin.

Hồi cuối tháng 4/2020, Bộ trưởng Alex Azar từng có cuộc điện đàm với người đứng đầu cơ quan y tế Đài Loan, Trần Thời Trung. Lúc đó ông Azar đã thảo luận về việc trao cho Đài Loan một vai trò lớn hơn trong cuộc chiến toàn cầu chống lại đại dịch Covid-19. Hai bên cũng thảo luận về việc Mỹ ủng hộ Đài Loan tái gia nhập Tổ chức Y tế thế giới (WHO). Trước đây Đài Loan từng giữ tư cách quan sát viên tại Đại Hội đồng Y tế thế giới (cơ quan ra quyết định của WHO) giai đoạn 2009-2016. Tuy nhiên, gần đây Đài Loan bị loại khỏi nhiều cơ quan quốc tế gồm WHO và Tổ chức Hàng không dân dụng quốc tế (ICAO). Đây được cho là do áp lực ngoại giao của Bắc Kinh.

Trong thời gian Bộ trưởng HHS Mỹ ở thăm Đài Bắc, máy bay quân sự của Trung Quốc đã băng qua đường trung tuyến ở eo biển Đài Loan. Hãng tin Reuters ngày 10/8 dẫn thông báo từ cơ quan quốc phòng Đài Loan cho biết, các chiến đấu cơ của Trung Quốc đã vượt qua đường trung tuyến của eo biển Đài Loan, vốn được coi là ranh giới giữa Trung Quốc đại lục và đảo Đài Loan và đã bị lực lượng không quân của Đài Loan xua đuổi. Chiến đấu cơ của Trung Quốc cũng bị tên lửa phòng không trên đất liền của Đài Loan theo dõi. Vụ việc xảy ra đúng vào thời điểm Bộ trưởng HSS Mỹ Alex Azar đang có chuyến thăm cấp cao chính thức đến hòn đảo này kéo dài 3 ngày kể từ 9 đến 11/8.

Còn nhớ, 1979 là năm Mỹ cắt đứt quan hệ với Đài Bắc và chuyển sang công nhận Trung Quốc. Đây cũng là thời điểm đánh dấu Đài Loan bị đẩy ra khỏi các tổ chức quốc tế, bắt đầu từ việc phải rời khỏi Hội đồng Bảo an Liên hợp Quốc và chuyển ghế ủy viên thường trực lại cho Bắc Kinh. Chuyến thăm của Bộ trưởng Azar lần này diễn ra trong bối cảnh quan hệ Mỹ – Trung đang leo thang căng thẳng vì những bất đồng. Bắc Kinh, luôn xem Đài Loan và một vùng lãnh thổ của nước này, đã lên tiếng phản đối chuyến thăm của Bộ trưởng Mỹ và cảnh báo về các biện pháp trả đũa. Trong ngày thứ hai thăm Đài Loan (10/8), Bộ trưởng HSS Alex Azar đã chỉ trích cách xử lý đại dịch ban đầu của Trung Quốc song song với việc ca ngợi sự thành công chống dịch của Đài Loan.

 

Thông điệp của ông Trump

Bộ trưởng Azar tuyên bố: “Thật sự vinh dự khi tôi có mặt ở đây để truyền đạt tới Đài Loan thông điệp về tình hữu nghị và sự ủng hộ mạnh mẽ từ Tổng thống Trump. Đài Loan là mô hình tiêu biểu cho sự minh bạch trong việc chia sẻ thông tin y tế…”. “Trong khi đó, Trung Quốc đã mạnh mẽ ngăn cản Đài Loan quay trở lại ghế quan sát viên Đại hội đồng Y tế thế giới (WHA) – cơ quan hoạch định chính sách của Tổ chức Y tế thế giới (WHO)” – bộ trưởng HSS không ngại chỉ trích Bắc Kinh.

Các mục đích của ông Azar đều gắn với y tế, nhưng lại có hàm ý rất rộng khi nhắc tới các cụm từ “dân chủ, minh bạch, cởi mở” và thúc đẩy sự công nhận Đài Loan trên quốc tế, điều chắc chắn chọc giận Trung Quốc, vì Bắc Kinh luôn xem Đài Loan là một tỉnh của nước này. Đáp lại, nhà lãnh đạo Thái Anh Văn đã cảm ơn Tổng thống Mỹ Donald Trump, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo và Bộ trưởng Azar, vì đã tiếp tục ghi nhận đóng góp của “mô hình Đài Loan” trong các nỗ lực chống đại dịch toàn cầu, cũng như sự ủng hộ mạnh mẽ của Mỹ cho sự tái hội nhập quốc tế của Đài Bắc”, theo Hãng thông tấn CNA của Đài Loan. Sau cuộc gặp với bà Thái, ông Azar đi thăm Trung tâm kiểm soát dịch bệnh Đài Loan và ký bản ghi nhớ hợp tác y tế cùng người đứng đầu cơ quan y tế Đài Loan Chen Shih-chung.

Cùng ngày, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên lên tiếng phản đối chuyến thăm của ông Azar, thúc giục Mỹ tôn trọng nguyên tắc một Trung Quốc, dừng mọi hình thức tương tác và liên lạc chính thức với Đài Loan. “Những gì Washington đang làm đã vi phạm nghiêm trọng các cam kết của Mỹ trong vấn đề Đài Loan”, ông Triệu nêu rõ. Trong khi đó, Bộ trưởng Mỹ cho biết chuyến thăm đã được sắp xếp cách đây 3 tháng chứ không phải mới đây. “Cả Mỹ và Đài Loan đều có dịch bệnh nhưng Đài Bắc đã bị tước đoạt ghế trong WHO, khiến những kinh nghiệm chống dịch hữu ích không được chia sẻ toàn cầu. Do đó, chúng tôi chọn cách hợp tác song phương với Đài Bắc”, CNA trích lời ông Azar trong cuộc họp báo chiều 10/8.

Việc Đạo luật giao thiệp với Đài Loan được thông qua năm 2018 được dự báo sẽ thúc đẩy hơn nữa các cuộc tiếp xúc giữa hai bên, điều luôn bị Bắc Kinh phản đối. Ông Douglas Paal, cựu lãnh đạo “Viện Mỹ tại Đài Loan” (AIT) – cơ quan vốn hoạt động như một đại sứ quán trên thực tế của Mỹ tại Đài Bắc – nhận định việc cử Bộ trưởng y tế Azar cho thấy chính quyền Trump vẫn tuân theo nguyên tắc cũ: không cử quan chức Mỹ nào xử lý vấn đề an ninh quốc gia đến thăm Đài Loan. Khác biệt của chuyến thăm lần này với các chuyến thăm trước đó, theo ông Paal, là diễn ra trong bối cảnh quan hệ Mỹ – Trung đang lao dốc không phanh. “Cử ông Azar thăm Đài Loan một mặt thể hiện Mỹ vẫn tuân theo nguyên tắc cũ, mặt khác thúc đẩy chuyến thăm vào thời điểm này giống như đang chọc tay vào mắt Trung Quốc. Washington đang muốn tiến gần tới lằn ranh đỏ nhưng lại không muốn vượt qua nó”, cựu lãnh đạo AIT nhận định với AFP.

Nguồn Văn nghệ số 34/2020


Có thể bạn quan tâm