Thành lập ngày 30/4/2018, đến nay Quán Chiêu Văn đã thu hút gần 40 nghìn thành viên tham gia, trở thành một trong các diễn đàn văn chương lớn và có sức ảnh hưởng trên mạng xã hội tại Việt Nam. Đội ngũ tham gia quản trị điều hành diễn đàn có sự tham gia của nhiều các nhà văn, nhà thơ, nhà báo tên tuổi. Điều gì đã tạo nên diện mạo và uy tín của Quán Chiêu Văn như vậy? Nhân dịp đầu xuân Nhâm Dần, nhà văn Trịnh Đình Nghi – người sáng lập Quán Chiêu Văn có đôi điều chia sẻ về điều này.

Quán Chiêu Văn luôn tích cực trong các hoạt động tặng sách, gây dựng thư viện thân thiện- Ảnh: NVCC

Mong muốn mở một diễn đàn văn chương mang tính tập hợp và cầu thị

* Phóng viên: “Nhắc đến Quán Chiêu Văn không thể không nhắc đến nhà văn Trịnh Đình Nghi, và nhắc đến nhà văn Trịnh Đình Nghi cũng sẽ là thiếu sót nếu không nhắc đến Quán Chiêu Văn”. Anh nghĩ gì về nhận xét này?

- Nhà văn Trịnh Đình Nghi: Tôi là người sáng lập ra diễn đàn Quán Chiêu Văn, nên khi nói đến Quán Chiêu Văn mọi người sẽ nhắc đến tôi. Tôi dồn tất cả tâm huyết, thời gian dành cho diễn đàn trong vai trò định hướng, dẫn dắt và cùng chơi như một thành viên tích cực nhất. Đến bây giờ, nhiều người chưa quen biết, chưa gặp nhưng nhắc đến tôi thì sẽ nhận được câu hỏi: có phải ông Nghi Quán Chiêu Văn không?

* Quán Chiêu Văn đã ra đời như thế nào?

- Quán Chiêu Văn ra đời xuất phát từ lời đề nghị của một số bạn trẻ yêu thích văn chương, thích viết văn, trước đó họ đã biết đến tôi là một người yêu thích văn chương và đã từng thẩm văn của họ. Họ cũng biết tôi với vai trò là quản trị một vài nhóm văn chương trên mạng xã hội và có kỹ năng tổ chức quản trị nhóm. Tôi cũng biết các bạn ấy đã từng tham gia nhóm văn chương trên mạng, nhưng có vẻ như đã không thoả mãn nhu cầu được giao lưu và trao đổi. Thế là tôi bắt tay vào lập ra diễn đàn Quán Chiêu Văn. Khi chọn đặt tên cho diễn đàn quả thật là thấy khó, vì trên mạng xã hội đã có rất nhiều diễn đàn văn chương với những cái tên rất hay. Suy nghĩ mãi, cuối cùng tôi quyết định chọn cái tên Quán Chiêu Văn. Hãy hiểu nôm na thế này: Quán còn có nghĩa là cơ sở, là nơi sinh hoạt. Chiêu thì hiểu là thu nạp, là gọi mời, tập hợp, học tập... Văn tức là Văn chương. Điều đó cho thấy đây là một diễn đàn mang tính tập hợp và cầu thị.

* Là người viết tự do, sao anh không chọn cách thong dong sáng tác mà lại muốn tạo dựng, điều hành một diễn đàn văn chương trên mạng khi tuổi không còn trẻ?

- Tôi thích văn chương, thích đọc, thích viết. Tôi viết văn nhiều năm rồi, từ khi còn đang làm công tác quản lý nhà nước ở Bộ Giao thông vận tải. Tôi viết với tâm thế vui chơi với văn chương, viết vì nhu cầu nội tại muốn được lên tiếng, muốn được bày tỏ, thích viết thôi chứ không cố ý tạo dựng tư cách nhà văn hay mưu cầu danh tiếng gì. Vì thế, viết đối với tôi hoàn toàn thoải mái, không áp lực gì. Do vậy, tôi thích được học, được đọc, được trao đổi với mọi người về văn chương hơn là chuyên chú vào việc viết. Tất cả những điều đó là cơn cớ để tôi lập ra diễn đàn Quán Chiêu Văn.

Lan tỏa các giá trị văn chương đích thực

* Khi phát đi tín hiệu “gọi đàn”, những kết quả ban đầu anh thu nhận được là gì? Có được như anh mong đợi?

- Trên mạng Facebook và cả ngoài đời, tôi là người may mắn là đã có thời gian tham gia quản trị, dẫn dắt một vài diễn đàn văn chương hoặc liên quan đến văn chương trên mạng xã hội nên có khá đông người biết đến. Chính vì thế nên ngay từ khi Quán Chiêu Văn được lập đã có rất nhiều người tham gia. Và như thế, tiếng “gọi đàn” ban đầu đã nhanh chóng có sự “tương ứng tương cầu”. Chỉ trong thời gian ngắn đã có hàng ngàn người tham gia diễn đàn. Cùng với việc tham gia là lượng người viết cũng tích cực lên bài và tích cực trao đổi. Ngay sau khi thành lập được một tháng, Quán đã tổ chức cuộc thi truyện ngắn. Cuộc thi đã nhận được sự hưởng ứng rất sôi nổi, chỉ trong vòng 6 tháng đã có 250 truyện ngắn gửi tham gia. Cùng với việc tổ chức cuộc thi, Quán cũng đã tổ chức xuất bản tập truyện ngắn chọn lọc đầu tiên gồm 30 tác phẩm được chọn ra từ 250 tác phẩm dự thi. Cuối năm đó, Quán Chiêu Văn đã tổ chức hội Quán và tổng kết, trao giải cuộc thi, ra mắt tập truyện ngắn chọn lọc. Mới chỉ hơn nửa năm thành lập mà đã có gần 10 ngàn thành viên và ngày hội Quán đã có gần 300 người từ khắp các vùng miền về dự. Như vậy, có thể nói khi lập ra một diễn đàn trên mạng mà nhanh chóng có lượng người tham gia đông đảo và hoạt động tích cực, tổ chức ngay được các hoạt động đúng với định hướng. Điều đó đã vượt ra ngoài sự mong đợi ban đầu của tôi.

*“Vạn sự khởi đầu nan” lúc bắt đầu Quán Chiêu Văn, anh có sợ rằng mình đang làm một công việc mơ hồ, viển vông, khi thực tế nhiều diễn đàn, câu lạc bộ văn chương rơi vào cảnh sớm nở tối tàn, đìu hiu chợ chiều?

- Từ thực tế hoạt động của nhiều diễn đàn, chỉ là giao lưu sinh hoạt với nhau trong không gian riêng của diễn đàn trên mạng. Do vậy, hoạt động thường sôi nổi một thời gian ngắn rồi lắng dần và nhiều khi lắng hẳn. Vì vậy, ngay từ khi thành lập, chúng tôi đã định hướng và đặt mục tiêu cho mình đó là: hoạt động của diễn đàn phải hướng ra công chúng, hướng ra cộng đồng, bằng cách lan tỏa các giá trị văn chương tới công chúng, phải chọn lọc để cho những tác phẩm văn chương mạng trở thành văn chương chính thống. Việc lan tỏa các giá trị ấy được thực hiện thông qua nhiều kênh như: đăng tải trên các báo, phát sóng trên Đài Tiếng nói Việt Nam và các Đài Phát thanh- Truyền hình địa phương; chọn lọc và xuất bản; đăng tải trên website và trên YouTube riêng của diễn đàn... Cá nhân tôi do có quá trình hoạt động báo chí và viết văn nên có cơ hội được tiếp xúc và quen biết nhiều các nhà văn, nhà thơ, nhà báo thành danh, tên tuổi. Vì thế, khi thành lập diễn đàn chúng tôi đã mời một số nhà văn, nhà thơ, nhà báo nổi tiếng tham gia Ban quản trị diễn đàn như các nhà văn, nhà thơ: Y Ban, Đỗ Bích Thuý, Mai Tiến Nghị, Bình Nguyên Trang, Phạm Thuỳ Vinh.... và nhà báo, họa sỹ Trần Thắng (người thiết kế hình ảnh của Quán Chiêu Văn). Đó là những người đã giúp đỡ và cùng chung tay xây dựng diễn đàn từ những bước đi đầu tiên. Bên cạnh đó tất cả Ban giám khảo các cuộc thi do Quán Chiêu Văn tổ chức đều nhờ sự giúp đỡ của các nhà văn, nhà thơ, nhà báo tên tuổi như: Nguyễn Thị Thu Huệ, Sương Nguyệt Minh, Văn Giá, Võ Đắc Danh, Đỗ Bích Thuý, Như Bình, Phong Điệp, Nguyễn Thế Hùng, Nguyễn Đức Hạnh, Đỗ Anh Vũ...

Chúng tôi cố gắng tổ chức chặt chẽ, định hướng đúng, mục tiêu rõ ràng, nâng cao kỹ năng quản trị, luôn tổ chức và mở rộng, đổi mới các hoạt động để tránh nhàm nhạt, trầm lắng, lan tỏa mạnh mẽ hơn, xây dựng tình đoàn kết, thân thiện, kết nối rộng rãi, tạo sự giao lưu trao đổi sôi nổi, vui vẻ lành mạnh và đặc biệt là ghi nhận và trân trọng mọi sự đóng góp của tất cả mọi người trên tinh thần đọc cũng là cống hiến, không phân biệt, so sánh, đề cao giá trị hay hoàn cảnh cá nhân cùng sự cống hiến cho diễn đàn... Tất cả những điều đó nói lên rằng chúng tôi hoàn toàn không mơ hồ, không viển vông và không thể sớm nở tối tàn, mà ngược lại phải làm cho diễn đàn ngày càng ổn định và phát triển hơn.

Duy trì bằng tâm huyết và trách nhiệm

* Hoạt động của Quán Chiêu Văn là tự nguyện và phi lợi nhuận. Tuy nhiên để tổ chức các hoạt động văn học có ý nghĩa và lâu dài thì không thể “tay không bắt giặc”. Là người có kinh nghiệm trong công tác quản lý, anh có giải pháp nào để tháo gỡ?

- Đúng vậy. Ngay từ khi thành lập, Quán Chiêu Văn đã xác định đây là một diễn đàn hoạt động phi lơi nhuận. Tất cả Ban quản trị và thành viên đều tham gia với tinh thần cống hiến. Cống hiến vì cộng đồng, cống hiến vì mình và vì mọi người. Các quản trị viên hoạt động không có thù lao, không có chế độ gì. Trong những năm qua tất cả các hoạt động của diễn đàn phần lớn nhờ vào sự chung tay ủng hộ, chia sẻ của rất nhiều tấm lòng yêu văn chương và ủng hộ tinh thần cống hiến và những việc làm của diễn đàn đối với cộng đồng. Tuy vậy, về lâu dài, muốn tổ chức được nhiều hoạt động hơn, ổn định và phát triển được bền vững, chúng tôi xác định phải có sự chủ động tạo ra nguồn kinh phí thông qua việc tổ chức các hoạt động, đồng thời kết hợp với các tổ chức khác, sự ủng hộ của các cá nhân trong và ngoài diễn đàn, tuỳ theo nội dung chủ đề hoạt động để vận động thành viên tham gia đóng góp... Điều quan trọng vẫn là phải làm sao để các hoạt động thực sự có hiệu quả, có ý nghĩa, mang lại lợi ích và bổ ích cho thành viên, lan tỏa được giá trị đến cộng đồng... Làm được như thế thì mới có thể thông qua hoạt động mà tạo ra nguồn kinh phí và có được sự ủng hộ của nhiều người, cũng như việc vận động thành viên đóng góp mới có sức thuyết phục. Kinh phí hoạt động khó khăn thật đấy. Nhưng, còn nhiều những khó khăn mà diễn đàn phải đối mặt và đòi hỏi phải có phương pháp cách thức quản trị uyển chuyển, phù hợp. Hãy thử so sánh thế này: các cơ quan, tổ chức, đoàn thể... trên thực tế được quản lý và điều hành bằng qui định của luật pháp, của tổ chức và quyền lợi, chế độ, nghĩa vụ của mỗi người. Ở đó là cuộc sống của họ, là tương lai, tiền đồ của họ. Việc quản lý điều hành bằng mệnh lệnh. Với một diễn đàn trên mạng xã hội dù có qui mô nào thì cũng vẫn là một tổ chức có tính tự do. Thích thì tham gia không thích thì thôi, hay thì ở dở thì đi, hứng thú thì giao lưu, đóng góp không hứng thú thì mặc kệ. Chẳng ai có thể ép buộc, cũng chẳng có gì để ràng buộc được ai. Vậy thì việc quản lý điều hành không thể đơn thuần là mệnh lệnh, cũng không thể đem quyền lợi ra nhử và càng không thể đem kỷ luật ra dọa nạt ai. Và như thế, để duy trì được sự ổn định và phát triển của diễn đàn phải là sự tâm huyết, tận tụy, vô tư... phải dung hoà được các mối quan hệ giữa Ban quản trị với thành viên, giữa thành viên với thành viên, tạo ra các hoạt động bổ ích, niềm vui và tình thân thiện với mọi người thì mới có thể thu hút được sự quan tâm và sự giao lưu trao đổi, duy trì được sự ổn định bền vững.

* Hiệu quả của một diễn đàn văn chương không thể thiếu chất lượng các tác phẩm được đăng tải. Điều này được Ban quản trị thực hiện ra sao?

- Quán Chiêu Văn qui định: “mỗi thành viên không đăng quá 2 bài trong một tuần”. Việc qui định như vậy đối với một diễn đàn mấy vạn thành viên là để tạo điều kiện cho tất cả thành viên đều có cơ hội được đăng bài và tất cả thành viên đều có cơ hội được đọc và giao lưu, trao đổi với nhau. Về chất lượng bài vở đăng hay không đăng lên là do Ban quản trị duyệt trước, lựa chọn về chất lượng và sự phù hợp, đồng thời điều phối, tránh lên bài quá nhiều bài sẽ bị trôi đi, nhiều người không có cơ hội để đọc. Tuy nhiên Ban quản trị không có chế độ làm việc thường trực, mọi người đều phải lo cho cuộc sống, lo cho gia đình, thời gian rảnh thì tranh thủ lên mạng, vào duyệt bài. Mỗi quản trị viên tự chịu trách nhiệm về bài mình đã duyệt, nếu có những bài cảm thấy băn khoăn thì báo Ban quản trị để cùng thảo luận quyết định. Tuy nhiên, mỗi ngày có hàng trăm bài gửi đăng, nên việc chọn duyệt bài cũng khó tránh được tình trạng để lọt bài hay, bài chất lượng. Điều này đòi hỏi các quản trị viên cố gắng nỗ lực hơn nữa. Bên cạnh đó các quản trị viên còn có trách nhiệm chọn bài gửi cho các báo, đài hoặc chọn để tập hợp xuất bản...

* Bên cạnh viêc tự tổ chức các cuộc thi văn học mang tính nội bộ, Quán Chiêu Văn đã có sự kết hợp với các cơ quan, đơn vị khác tổ chức các cuộc thi văn, thơ cũng như các hoạt động chuyên môn, từng bước định vị được giá trị của mình. Tuy nhiên điều này cũng đòi hỏi đặt ra những điều chỉnh trong cách thức, quy chế hoạt động, điều hành diễn đàn trong giai đoạn tiếp theo?

- Việc phối hợp hay liên kết với các báo, đài đã được xác định và thực hiện ngay từ khi lập diễn đàn. Tuy nhiên hiện nay tầm ảnh hưởng và hình ảnh cũng như sự lan tỏa mạnh mẽ của diễn đàn đã nhận được sự quan tâm và phối hợp tổ chức hoạt động của nhiều tổ chức văn chương, của Hội Nhà văn Việt Nam; các Hội Văn học Nghệ thuật và các báo, đài. Trong những ngày đầu năm 2022 này chúng tôi đã phối hợp cùng Hội Văn học Nghệ thuật Thái Nguyên, Ban Văn học Nghệ thuật (VOV6) - Đài Tiếng nói Việt Nam tổ chức cuộc thi thơ “Sống và hy vọng”; phối hợp cùng Tạp chí Sông Lam, Trithuctrebooks tổ chức cuộc thi “Truyện ngắn Quán Chiêu Văn 2022-2023”. Dự kiến trong thời gian tới sẽ Quán tiếp tục phối hợp với một số tờ báo và đơn vị để tổ chức các chương trình hoạt động. Việc mở rộng và phối hợp hoạt động đã cho thấy sự phát triển của diễn đàn, đồng thời cũng đặt ra yêu cầu phải có sự thay đổi về cơ cấu tổ chức, cách thức quản trị và điều hành, điều chỉnh lại bộ máy cũng như phương pháp hoạt động sao cho đáp ứng được yêu cầu thực tiễn, linh hoạt hơn để thích ứng với xu hướng đa dạng và mới mẻ hơn trong giai đoạn tiếp theo. Chúng tôi trân trọng sự chung tay góp sức của mọi người, khích lệ động viên tinh thần tích cực sáng tác và giao lưu trao đổi của tất cả thành viên. Tăng cường xây dựng mối đoàn kết và tình thân thiện trong diễn đàn.

Cần sự chung tay của mọi người

* Nhìn lại chặng đường gần 4 năm qua, điều anh tự hào nhất mà Quán Chiêu Văn đã làm được?

- Qua 4 năm hoạt động, diễn đàn văn chương Quán Chiêu Văn đã thu hút gần 40 ngàn thành viên, nhịp độ phát triển ổn định. Có rất nhiều các giá trị văn chương được lan tỏa đến với công chúng, nhiều thành viên từ chỗ mới tập tành viết lách đã trưởng thành, trở thành hội viên của các Hội Văn học Nghệ thuật và hội viên Hội Nhà văn Việt Nam, hàng trăm thành viên đã nhận được các giải thưởng văn chương của trung ương và địa phương; hàng ngàn thành viên đã có tác phẩm được đăng tải trên các báo, đài và xuất bản sách. Ngoài các hoạt động về văn chương, diễn đàn còn tích cực tham gia các hoạt động xã hội: Quán Chiêu Văn đã xây dựng và trao tặng một ngôi nhà tình nghĩa cho gia đình nghèo; quyên góp hàng hoá và tiền mặt trị giá hơn một tỷ đồng ủng hộ đồng bào vùng lũ miền trung; xuất bản bộ truyện thiếu nhi hơn 2000 cuốn tặng cho thư viện các trường học của 16 tỉnh thành; tặng hơn 2000 bộ quần áo, giầy tất cho học sinh một số trường miền núi cùng cao; tặng hơn 4000 cuốn sách cho một số trường học ở các tỉnh Lai Châu, Sơn La, Lào Cai, Thanh Hoá, Nghệ An, Hà Tĩnh... Tuy nhiên, điều tôi mừng nhất là diễn đàn đã thực sự trở thành một địa chỉ giao lưu, học tập văn chương thân thiện, lành mạnh và bổ ích cho vạn người.

* Điều mong mỏi của anh đối với Quán Chiêu Văn trong thời gian tới?

- Để cho diễn đàn ngày càng ổn định và phát triển, cá nhân tôi thực sự cầu thị và mong mỏi luôn nhận được sự quan tâm ủng hộ và giúp đỡ của Hội Nhà văn Việt Nam, của các cơ quan báo, đài, các Hội Văn học Nghệ thuật, các cơ quan, tổ chức, cũng như các nhà văn, nhà thơ, nhà báo, các văn nghệ sỹ, tấm lòng và sự chung tay ủng hộ, chia sẻ của tất cả mọi người. Tôi cũng rất mong tập thể Ban quản trị tâm huyết, tận tụy và cống hiến hơn nữa, tất cả thành viên tích cực hơn nữa để cùng nhau xây dựng diễn đàn thực sự là một địa chỉ văn chương của tất cả mọi người, đóng góp phần mình vào sự nghiệp đổi mới và phát triển của nền văn học nước nhà.

THI PHONG thực hiện

Trong 4 năm qua Quán Chiêu Văn đã tổ chức thành công 27 cuộc thi văn, thơ với rất nhiều hình thức như: truyện ngắn, thơ, tản văn, bút ký, tuỳ bút, truyện thiếu nhi; đề cập đến nhiều chủ đề như: viết về miền núi, nông thôn, chiến tranh, gia đình, biển đảo, dịch bệnh.... Đã xuất bản 14 đầu sách chung của diễn đàn; 1.423 tác phẩm được chọn và đăng tải trên các báo, tạp chí, phát trên sóng phát thanh; 41 tác phẩm được phổ nhạc và 5 kịch bản phim ngắn.

Sang năm 2022, dự kiến nội dung hoạt động của Quán Chiêu văn bao gồm:

- Tổ chức “cuộc thi truyện ngắn Quán Chiêu Văn 2022-2023” (có sự hỗ trợ của Hội Nhà Văn Việt Nam về phương pháp tổ chức và giám khảo)

- Tham gia phối hợp cùng Ban Văn học Nghệ thuật -VOV6 - Đài TNVN tổ chức cuộc thi thơ tháng giêng 2022

- Tổ chức cuộc thi viết truyện thiếu nhi theo chủ đề “Mơ ước của em”. Sẽ xuất bản tập truyện thiếu nhi thứ 2 của QCV.

- Tổ chức các cuộc trao đổi về văn xuôi và thơ theo qui mô gọn nhẹ theo từng khu vực.

Nguồn Văn nghệ số 9/2022