Trong khuôn khổ Liên hoan phim Châu Á Đà Nẵng lần thứ Nhất năm 2023, đã diễn ra hội thảo “Điện ảnh Nhật Bản - Kinh nghiệm thành công và hướng hợp tác với Việt Nam”. Đây là hội thảo chuyên môn sâu của những người trong giới (điện ảnh, nghiên cứu và phê bình nghệ thuật, …). Đặc biệt, cũng là hoạt động gắn với chuỗi sự kiện  kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Nhật Bản và Việt Nam.

Phát biểu tại hội thảo, ông YAMADA Takio - Đại sứ Đặc mệnh toàn quyền Nhật Bản tại Việt Nam, Trưởng ban tổ chức kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Nhật Bản – Việt Nam của phía Nhật Bản, chia sẻ  “Mối quan hệ Nhật Bản – Việt Nam với “tiềm năng vô hạn” đang tiến tới thời kỳ đánh dấu bước phát triển vượt bậc. Tôi hy vọng kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Nhật Bản – Việt Nam sẽ kiến tạo nền tảng cho quan hệ Nhật Bản – Việt Nam phát triển vượt bậc hơn nữa hướng tới tương lai, vươn tầm khu vực và thế giới với tư cách là những đối tác có vị thế ngang bằng cùng mang lại lợi ích cho nhau.

Sẽ có nhiều chương trình kỷ niệm 50 năm phong phú được tổ chức ở cả Nhật Bản và Việt Nam. Tôi mong muốn đây sẽ là những chương trình trân trọng sự thấu hiểu và đồng cảm giữa con người với con người, nơi tất cả mọi người ở cả hai nước có thể cùng tham gia, đồng hành, chung tay sáng tạo, những chương trình mang tính bao trùm mà mọi người thuộc mọi lĩnh vực và cấp độ có thể cùng nhau tận hưởng niềm vui. Nền tảng cho sự phát triển của quan hệ Nhật Bản – Việt Nam là sự thấu hiểu và đồng cảm giữa con người với con người. Ngoài ra, mối quan hệ này cũng được củng cố bởi hoạt động của tất cả những người đã đóng góp trong các lĩnh vực khác nhau.

Lĩnh vực Điện ảnh đóng góp gì cho quan hệ Việt - Nhật ?

Bàn thêm về cột mốc “50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Nhật Bản – Việt Nam” và hợp tác Việt – Nhật về điện ảnh, Tổng lãnh sự Nhật Bản tại Đà Nẵng, ông  Yakabe Yoshinori chia sẻ rằng, Điện ảnh Nhật Bản từng có những năm 1980 sôi động, dẫn dắt nền điện ảnh cả khu vực châu Á, cho đến bây giờ, Điện ảnh Nhật Bản vẫn giữ vị trí quan trọng trong nền điện ảnh thế giới. Điện ảnh Nhật Bản cũng đã có những dự án hợp tác với điện ảnh quốc tế.

Ban Tổ chức hội thảo kỳ vọng, qua 3 phiên làm việc của hội thảo sẽ khai mở nhiều vấn đề, đặc biệt là kinh nghiệm thành công của Điện ảnh Nhật Bản, cùng nhìn lại về quá trình hợp tác sản xuất phim giữa Điện ảnh Nhật Bản và Điện ảnh Việt Nam. Từ đó, tìm ra những tiềm năng và xu hướng hợp tác giữa doanh nghiệp điện ảnh và đặc biệt là các doanh nghiệp hoạt hình.  Đây cũng là nội dung quan trọng nằm trong Chương trình xúc tiến thương mại của Hiệp hội Xúc tiến phát triển Điện ảnh Việt Nam,  trong đó phát triển phim hoạt hình Việt Nam là một hướng phát triển mới trong tương lai.

Tiếp đến phiên thảo luận thứ ba với chủ đề “Tiềm năng và xu hướng hợp tác sản xuất hoạt hình giữa Nhật Bản và Việt Nam”, với sự tham gia của ông Kosuke Kishikawa - Nhà quảng bá phim hoạt hình Nhật Bản; Nghệ sỹ Nhân dân Phạm Ngọc Tuấn, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Hãng Phim hoạt hình Việt Nam; ông Tạ Mạnh Hoàng - CEO Công ty SCONNECT; Nhà sản xuất phim Trần Thị Bích Ngọc (Người đồng sáng lập chương trình "Gặp gỡ mùa Thu", sự kiện điện ảnh thường niên là bệ phóng cho các đạo diễn, diễn viên trẻ tài năng. Bà cũng là là 1 trong 50 Phụ nữ ảnh hưởng nhất Việt Nam năm 2019, theo bình chọn của tạp chí Forbes Việt Nam), giữ  vai trò điều phối.

Phiên thảo luận đã bàn về thành công của Hoạt hình Nhật Bản (Anime) về mặt văn hóa và thương mại; Nhu cầu hợp tác của các công ty hoạt hình Anime Nhật Bản với Việt Nam; Năng lực hợp tác của các công ty hoạt hình Việt Nam; Chương trình hợp tác về đào tạo và phối hợp sản xuất phim hoạt hình Anime; Việt Nam làm gì trong tham gia hợp tác sản xuất phim hoạt hình với Nhật Bản?.

Trước đó, ở phiên thứ hai, “Hợp tác sản xuất phim giữa Điện ảnh Nhật bản và Điện ảnh Việt Nam” được chọn là chủ đề chính. Các diễn giả gồm, diễn viên Akari Nakatani; NSƯT Đặng Tất Bình; Nhà sản xuất Horoyuki Akune và Đạo diễn Phan Gia Nhật Linh, đã cùng chia sẻ về các dự án phim hợp tác sản xuất thành công và có tiếng vang của Việt Nam và Nhật Bản. Các diễn giả cũng chỉ ra những thuận lợi và khó khăn trong quá trình hợp tác sản xuất phim giữa Việt Nam và Nhật Bản. Đặc biệt, đưa ra các đánh giá (rất khách quan, và cũng là kỳ vọng) về tiềm năng hợp tác sản xuất phim giữa Việt Nam và Nhật bản …

Học gì từ Điện ảnh Nhật Bản ?

...Trên thực tế, điện ảnh Nhật Bản đã đóng góp vào hoạt động quảng bá văn hóa, vẻ đẹp đất nước và con người Nhật Bản đến toàn thế giới. Các tác phẩm phim, bộ phim và những sản phẩm giải trí nổi tiếng đã giúp các khán giả khắp thế giới có được những bức tranh đẹp, câu chuyện truyền cảm hứng về Nhật Bản”, PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội chia sẻ.

Cũng theo PGS.TS Bùi Hoài Sơn, điện ảnh Nhật Bản là một điểm sáng nổi bật với nhiều tác phẩm ấn tượng đã được chào đón trên thị trường quốc tế; nhờ vào những yếu tố đặc biệt như cốt truyện sâu sắc và tinh tế, kỹ xảo đẹp mắt, ý tưởng đột phá và điểm nhấn văn hóa đặc trưng. Những tác phẩm như Kimi no Na wa (có tựa Anh ngữ là Your Name. thuộc thể loại tình cảm lãng mạn, kỳ ảo, chính kịch của đạo diễn Shinkai Makoto. Bộ phim cũng trở thành một hiện tượng điện ảnh tại Nhật Bản khi có doanh thu phòng vé cao nhất Nhật Bản năm 2016, là phim có doanh thu cao thứ 4 trong lịch sử Nhật Bản và anime có doanh thu cao thứ 3 lịch sử. Đây cũng là bộ phim Nhật Bản ăn khách nhất mọi thời đại tại các thị trường Trung Quốc, Đài Loan, Hàn Quốc và Thái Lan, được “xướng danh” là kẻ thống trị phòng vé Châu Á năm 2016), …hay phim Shoplifters (của đạo diễn Hirokazu Koreeda,  người nổi tiếng với những tác phẩm điện ảnh về đề tài gia đình – một  tác phẩm của Điện ảnh Nhật đã giành giải Cành Cọ Vàng tại Liên hoan phim Cannes 2018,  Shoplifters từng được chiếu trong khuôn khổ Liên hoan Phim Quốc tế Hà Nội 2018. Shoplifters đặc tả về một khu ổ chuột, cùng cuộc sống của những người ở “dưới đáy xã hội” nhưng không chút đau khổ hay nước mắt mà luôn ấm áp, tràn đầy lạc quan. Nếu biết cho đi, biết đón nhận ngịch cảnh, bạn sẽ có một gia đình nhỏ, nhưng vẫn đủ là thế giới riêng của chính bạn. Ở đó, sự cảm thông, tình yêu thương, tiếng cười đủ giúp bạn vượt lên mọi nghịch cảnh chan chứa nước mắt), đã gây được tiếng vang lớn trên toàn thế giới, đem lại niềm tự hào cho người Nhật Bản và góp phần quảng bá văn hóa đất nước.

Nền điện ảnh phát triển là nền điện ảnh biết kể câu chuyện của riêng mình!

Tiến sĩ Anne Démy-Geroe - Đồng Chủ tịch Mạng lưới Khuyến khích Điện ảnh châu Á  (gọi tắt là NETPAC), cũng đánh giá rất cao phim Shoplifters và tiết lộ thêm  “Shoplifters là phim Nhật Bản có doanh thu cao thứ ba trong năm 2018 (31,2 triệu USD)” ; đồng thời “Người chiến thắng giải Cành cọ vàng Cannes, cũng là người Nhật Bản đầu tiên đoạt giải Cành cọ vàng kể từ The Eel  vào năm 1997, cho bộ phim gia đình đen tối Shoplifters là một trong những nhà làm phim thẳng thắn nhất của Nhật Bản”. Chủ tịch Ban giám khảo (tại Liên hoan Phim Cannes lúc ấy), Cate Blanchett đã thốt lên: "Chúng tôi hoàn toàn choáng ngợp trước Shoplifters. Các màn trình diễn ăn khớp với tầm nhìn của đạo diễn như thế nào!".

Và những điều kể trên cũng giải thích vì sao chủ đề “Điện ảnh Nhật Bản - kinh nghiệm và thành công - Giao lưu, hợp tác giữa Nhật Bản và Việt Nam trong điện ảnh” được đưa lên ở vị trí phiên đầu tiên của hội thảo.

“Hội thảo lần này mang đến những ý tưởng mới, sáng tạo và giúp nâng cao văn hóa, nghệ thuật điện ảnh của cả hai nước. Nhiều thông tin hữu ích về kinh nghiệm của điện ảnh Nhật Bản, qua trao đổi của các Chuyên gia, có thể áp dụng thành công vào hoạt động điện ảnh Việt Nam, nhất là khi điện ảnh Việt Nam đang có những bước phát triển mạnh mẽ”, PGS.TS Bùi Hoài Sơn kỳ vọng về cuộc gặp gỡ Đà Nẵng tháng 5 năm 2023, nhân Liên hoan phim Châu Á, lần thứ nhất diễn ra.

Cũng bày tỏ sự ủng hộ đối với hội thảo, Tiến sĩ Anne Démy-Geroe - Đồng Chủ tịch NETPAC, nhấn mạnh thêm rằng, “Liên hoan phim là nơi để mọi người (trong giới và các bên liên quan) hội ngộ, gặp gỡ và cùng suy nghĩ về phim, về những gì đang xảy ra với điện ảnh hiện nay và chúng nên phát triển (điện ảnh) như thế nào trong tương lai. Lễ hội không phải chỉ để trao giải thưởng ! (và) Các hoạt động hội thảo như thế này rất có ích, có ý nghĩa khi các nhà làm phim tham gia  liên hoan phim”./.

Trần Ngọc