Trong số các nhà văn từ nửa cuối thế kỷ XX đến nay, nhà văn Tô Hoài có đầu sách nhiều nhất. Đương nhiên, không ai lấy số lượng để đánh giá chất lượng tác phẩm nhưng với Tô Hoài, số lượng tác phẩm cho thấy khả năng làm việc phi thường, bút lực, kiến văn của ông thật đáng nể trọng. Trong cuộc đời viết văn của mình, ngoài những bài thơ đầu tay, ông tập trung sáng tác văn xuôi như: Tiểu thuyết, truyện ngắn, hồi ký, bút ký. Không gian trong sáng tác của Tô Hoài trải dài từ Hà Nội lên Việt Bắc, Tây Bắc rồi ra cả nước ngoài.  

Buổi lễ kỷ niệm 100 năm Ngày sinh nhà văn Tô Hoài.

Tại lễ kỷ niệm, thơ Hữu Thỉnh – Chủ tịch hội Liên hiệp VHNT Việt Nam, Chủ tịch hội Nhà văn Việt Nam – đã nhấn mạnh: Tô Hoài là một nhà văn lớn trên văn đàn Việt Nam; người có đóng góp rất quan trọng vào sự toàn thắng của văn chương quốc ngữ và đưa nó vào quỹ đạo của văn học hiện đại. Ông là người có bút lực cường tráng, có công to lớn trong việc mở rộng cương vực của văn xuôi Việt Nam; để lại một pho sử thi đồ sộ về đất nước, con người và cuộc sống của dan tộc Việt Nam trong thế kỷ 20-một thế kỷ sôi động và sống động với 2 cơn bão táp kép và chiến tranh và cách mạng, cách mạng và chiến tranh. Ông là người kỳ tài khi lưu giữ ký ức tuổi thơ trong mảng văn học thiếu nhi. Tác phẩm của ông xuất sắc đến mức người ta có thể xem ông là người đặt nền móng cho mảng đề tài thiếu nhi của văn học Việt Nam. Tô Hoài cũng là nhà văn tiên phong và hạt nhân lãnh đạo có công hàng đầu trong xây dựng Hội Nhà văn Việt Nam từ thời “Văn hóa cứu quốc”. Và Tô Hoài là một công dân Thủ đô ưu tú, góp phần làm vẻ vang cho Hà Nội về mặt văn hóa… Tô Hoài đã để lại cho chúng ta nhiều bài học về nhân cách văn hóa của một nhà văn lớn.

Đóng góp của nhà văn Tô Hoài không chỉ là những sáng tác mà còn để lại cho hậu thế những kinh nghiệm về nghề viết. Kinh nghiệm ấy còn được ông tổng kết trong những tập như “Sổ tay viết văn”, “Nghệ thuật và phương pháp viết văn”. Ông cùng với những nhà văn cùng thời trong Hội Nhà văn Việt Nam đã tổ chức xây dựng, tập hợp những người viết, làm nên diện mạo nền văn học cách mạng.

Giáo sư Hà Minh Đức, GS. Phong Lê, các nhà văn, nhà nghiên cứu phê bình Lại Nguyên Ân, Hoàng Quốc Hải, Ngô Thảo, Lý Hoài Thu, Thúy Toàn, Lê Thị Bích Hồng… với nhiều cách tiếp cận khác nhau đã nêu bật thành tựu văn chương của Tô Hoài  Trong dòng văn học hiện thực thời kỳ 1939-1945, Tô Hoài là một cây bút tiêu biểu, đa năng. Ông có tiểu thuyết, truyện ngắn, bút ký, truyện thiếu nhi…Thời kỳ sau Cách mạng tháng Tám, khối lượng tác phẩm được nhân lên với nhiều thể loại. Ngoài ra, Tô Hoài còn là nhà văn viết giỏi, viết hay về các loài vật. Chỉ riêng một chuyện “Dế mèn phiêu lưu ký” cũng đã ghi một điểm son cho quá trình hoạt động văn học của nhà văn Tô Hoài. 

VN