“Co” là Corona, “Vi” hẳn nhiên là Virus, còn “D” là Disease (dịch bệnh). Covid-19 nghĩa là Dịch bệnh do con Virus Corona phát ra từ thành phố Vũ Hán, Trung Quốc tháng 12/2019. WHO tuyên bố Covid-19 là đại dịch toàn cầu. Tuy nhiên, thay vì hợp lực cả thế giới để chống bệnh dịch thế kỷ, thì giữa các quốc gia, đặc biệt giữa các nước lớn như Trung Quốc và Hoa Kỳ hiện đang diễn ra cuộc khẩu chiến ác liệt. Trong khi nước Đức cho biết sẽ chế tạo được một ứng viên vaccine trong vòng vài tháng tới.

Tổng thống Trump họp báo về virus Vũ Hán tại Nhà Trắng

Mỹ và Trung Quốc thay vì hợp tác với nhau để lãnh đạo nỗ lực dập dịch, hai nước lớn lại công khai đả kích, đối đầu nhau về đại dịch Covid-19. Giữa lúc dịch viêm phổi cấp chủng mới từ Tp Vũ Hán tiếp tục lây lan khắp thế giới, gây chết chóc và tác động nặng nề tới kinh tế toàn cầu thì hai cường quốc Hoa Kỳ và Trung Quốc tiếp tục tỏ thái độ nghi kỵ và thù nghịch nhau. Hai nước đều đã tuyên bố tình trạng khẩn cấp quốc gia, hạn chế du hành và tìm cách tự cô lập trong bối cảnh số tử vong vì Covid-19 trên toàn cầu vuợt mức 6.000 người. Quan hệ Mỹ - Trung xấu đi tới mức hai nhà ngoại giao hàng đầu của hai nước không còn dùng ngôn ngữ ngoại giao với nhau. Đài truyền hình CCTV của Trung Quốc sáng ngày 16/3/2020 tường thuật rằng trong một cuộc điện đàm, ông Dương Khiết Trì nói thẳng thừng với ông Mike Pompeo rằng mưu toan của Hoa Kỳ tìm cách bôi nhọ nỗ lực kiềm chế dịch Covid-19 của Trung Quốc sẽ không thành công. Vẫn theo CCTV, ông Dương nói với người tương nhiệm rằng Trung Quốc phản đối và lên án những lời phỉ báng của các chính khách Mỹ về các nỗ lực kìm hãm dịch của Trung Quốc, rồi ông tuyên bố Bắc Kinh “sẽ trả đũa” các hành động phương hại tới các quyền lợi của Trung Quốc.

Quan chức Mỹ “tố” Trung Quốc

Vài giờ sau, Văn phòng người phát ngôn Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ ra thông cáo, xác nhận Ngoại trưởng Pompeo đã nói chuyện với ông Dương Khiết Trì hôm 16/3/2020 và thể hiện lập trường phản đối mạnh mẽ của Hoa Kỳ việc Cộng hoà Nhân dân Trung Hoa đã "vu vạ" cho Hoa Kỳ về dịch Covid-19. Thông báo có đoạn viết: “Ngoại trưởng Mỹ nhấn mạnh rằng đây không phải là lúc nên rao truyền những thông tin thất thiệt về những lời đồn đại kỳ dị, mà là lúc tất cả các nước nên ngồi lại với nhau để cùng chiến     đấu chống lại mối đe dọa chung.Trước đó, tờ báo South China Morning Post (SCMP) nói rằng từ khi dịch Corona bùng phát ở Trung Quốc vào cuối năm ngoái, hai nước không ngừng leo thang những lời đả kích, tấn công nhau về nhiều vấn đề, từ nguồn gốc của virus, tới yêu cầu của Hoa Kỳ muốn Trung Quốc cho phép các chuyên gia y tế Mỹ vào Vũ Hán, và nên quy lỗi cho nước nào về trận đại dịch đang làm cả thế giới lao đao. Báo South China Morning Post trích lời một nhà cựu ngoại giao Trung Quốc chuyên về các vấn đề Hoa Kỳ, An Gang, nhận định: “Thật trớ trêu là dù sự lây lan của virus Corona đã tạo ra một cơ hội hiếm có để hai bên gạt sang một bên những quan điểm khác biệt để hợp tác với nhau, thì không bên nào chịu hợp tác với phía bên kia”. Giờ thì cơ hội đó đã bị bỏ lỡ, các quan hệ song phương lại tuột dốc hơn nữa khi hai nước ngày càng xa lánh nhau, gần như tạm treo các trao đổi chính thức, hạn chế du hành và các liên hệ văn hoá càng làm tăng thêm mối quan hệ thiếu thiện cảm giữa hai nước trong khi cả hai đều mất niềm tin đối với nước kia. Hôm 13/3, Bộ Ngoại giao Mỹ triệu Đại sứ Trung Quốc tại Hoa Kỳ, ông Thôi Thiên Khải, tới để phản đối việc Bắc Kinh có ý quy lỗi cho quân đội Mỹ là đã “mang Covid-19 đến Vũ Hán”.

Ngoại trưởng Pompeo trước đó cũng đổ trách nhiệm khiến các nỗ lực chống dịch của Mỹ bị ảnh hưởng là do các số liệu Trung Quốc cung cấp không đầy đủ. Ngoài ra, ông Pompeo đã nhiều lần gọi virus Covid-19 là “virus Vũ Hán”. Tuần trước nữa, ông Cố vấn An ninh Quốc gia (ANQG) Hoa Kỳ Robert O’Brien đã gây phẫn nộ tại Bắc Kinh khi ông nói Trung Quốc đã che giấu và phản ứng quá chậm chạp trước dịch Corona. Theo ông O’Brien, nếu lúc đầu Trung Quốc không cấm các bác sĩ nói ra, thì phản ứng của thế giới đối với dịch bệnh Covid-19 có thể sớm hơn được hai tháng. Ông O’Brien đã khẳng định vào ngày 11/3 rằng: “Coronavirus chủng mới không có nguồn gốc từ Mỹ, mà là bắt nguồn từ Vũ Hán, Trung Quốc cách đây không lâu”. Theo hãng CBS ngày 11/3, tại một sự kiện do Quỹ Di sản (Heritage Foundation) tổ chức, Cố vấn An ninh Quốc gia O’Brien đã nói: “Điều đầu tiên tôi muốn chỉ ra là virus không phải đến từ Mỹ, mà là khởi nguồn từ Vũ Hán, Hồ Bắc, Trung Quốc, nó đã xảy ra được một thời gian… Ở một mức độ nào đó, dịch bệnh ban đầu đã xảy ra ở Trung Quốc, nhưng nó đã không được xử lý đúng ngay từ đầu”.

Bắc Kinh phản công đáp trả

Bài xã luận ngày 15/3/2020 của Tân Hoa Xã tố cáo Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Robert O’Brien và Bộ trưởng Ngoại giao Mike Pompeo là đã lợi dụng dịch Covid-19 để tung ra một “virus chính trị” nhằm hạ uy tín của Trung Quốc. Tân Hoa Xã khẳng định rõ rằng, hành động của Trung Quốc áp dụng các biện pháp cách ly hàng triệu người một cách nghiêm ngặt đã giúp cho thế giới có thêm “thời gian quý báu” để chuẩn bị ứng phó, và rằng cộng đồng quốc tế đang nợ Trung Quốc một lời cảm ơn. Việc Tổng thống Trump và nhiều giới chức chính phủ Mỹ dùng từ “Virus Vũ Hán” hay “Virus nước ngoài” xuất phát từ Trung Quốc, đi ngược với đề nghị của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) có tác dụng như xát thêm muối vào vết thương.

Tối ngày 12/3, người phát ngôn mới của Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên (Zhao Lijian) đã viết 3 bản Tweet liên tiếp bằng tiếng Trung và tiếng Anh để trút giận lên phía Washington: “Hoa Kỳ nợ chúng tôi một lời giải thích!” Trong một Tweet khác, ông Triệu Lập Kiên đã viết: “Ông Robert Redfield, giám đốc Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh (CDC) Hoa Kỳ, đã thừa nhận trước Ủy ban giám sát Hạ nghị viện vào hôm 11/3 rằng, một số người Mỹ dường như đã chết vì cúm, đã được kiểm tra trong chẩn đoán sau khi chết là dương tính với coronavirus mới (SARS-CoV-2)”. Và ông Triệu Lập Kiên đã kết luận: “Giám đốc CDC đã bị bắt quả tang. Khi nào bệnh nhân số 0 xuất hiện ở Hoa Kỳ? Có bao nhiêu người bị nhiễm bệnh? Tên của bệnh viện là gì? Có thể là quân đội Hoa Kỳ đã mang dịch bệnh đến Vũ Hán. Hoa Kỳ cần phải minh bạch! Phải công khai dữ liệu! Hoa Kỳ nợ chúng tôi một lời giải thích!”. Tuy nhiên, lúc bấy giờ, một số cư dân mạng đã bác lại ông Triệu: Tại sao quân đội Mỹ mang virus đến Vũ Hán mà họ thoát thân an toàn? Chẳng phải là virus không biên giới, không phân biệt bạn thù hay sao?”. Lần này cũng có người phản bác ông Triệu Lập Kiên: “Nếu người Mỹ muốn đầu độc, tại sao họ lại phải mượn Đại hội Thể dục Thể thao quân sự thế giới? Giữa Trung Quốc và Mỹ có biết bao người qua lại mỗi ngày. Tại sao lại phải mượn cớ hội Đại hội Thể dục Thể thao quân sự thế giới? Logic này rõ ràng là không ổn!”

Nước Đức bất đồng với Mỹ

Các Bộ trưởng trong nội các của Đức vừa qua cũng đã phản ứng phẫn nộ trước một số thông tin cho rằng Tổng thống Donald Trump đề nghị chi “lượng tiền khủng” cho một công ty dược của Đức để độc quyền sở hữu một loại vaccine ngừa Covid-19. “Nước Đức không phải để bán” - Bộ trưởng Kinh tế Đức Peter Altmaier nói với kênh ARD trong phản ứng trước bài viết đăng tải trên tờ Welt am Sonntag có tựa đề “Trump đối đầu Berlin”. Bài viết này đưa tin rằng ông Trump đề nghị chi 1 tỷ USD cho công ty CureVac, có trụ sở tại Tubingen, để đảm bảo rằng loại vaccine này “chỉ dành cho nước Mỹ”. Trong khi đó, chính phủ Đức được cho là cũng đề nghị trao một khoản tài chính để loại vaccine này ở lại nước Đức. “Các nhà khoa học Đức đang đóng vai trò tiên phong trong việc phát triển phương thuốc và vaccine, như một phần trong mạng lưới hợp tác toàn cầu” - Ngoại trưởng Đức Heiko Maas nói - “Chúng ta không thể để rơi vào tình trạng khi mà những người khác muốn độc quyền kết quả nghiên cứu của các nhà khoa học”. Christian Lindner, lãnh đạo đảng FDP của Đức, còn tố ông Trump gây ảnh hưởng tới bầu cử, nói rằng: “Rõ ràng ông Trump sẽ tận dụng mọi cách sẵn có để thúc đẩy chiến dịch tranh cử”. Bộ trưởng Y tế Đức Jens Spahn khẳng định, CureVac sẽ chỉ phát triển vaccine ngừa Covid-19 trên toàn thế giới, chứ không phải cho từng nước riêng biệt.

Tại một cuộc họp báo cuối tuần trước, Bộ trưởng Nội vụ Đức Horst Seehofer đã được đề nghị xác nhận về thông tin liên quan tới công ty CureVac và ông trả lời: “Tôi chỉ có thể nói rằng tôi đã được nghe vài lần về việc này từ một số quan chức chính phủ và chúng tôi sẽ thảo luận về điều đó trong hôm sau”. AFP dẫn lời một quan chức Mỹ cho hay, thông tin về việc ông Trump muốn độc quyền loại vaccine nọ đã bị “thổi phồng quá mức… Chính phủ Mỹ đã liên hệ với hơn 25 công ty để đề nghị họ nghiên cứu vaccine. Phần lớn các công ty ấy đã nhận được nguồn vốn từ các nhà đầu tư Mỹ”. CureVac, được thành lập vào năm 2000, có trụ sở tại bang Baden-Wurttemberg và có nhiều chi nhánh khác ở Frankfurt và Boston. Công ty này tự mô tả mình là chuyên “phát triển các phương pháp điều trị chống lại bệnh ung thư, các liệu pháp dựa trên kháng thể, điều trị các chứng bệnh hiếm và các loại vaccine phòng bệnh”. Tuần trước, công ty này bí mật công bố rằng, Giám đốc điều hành Daniel Menichella đã bị thay thế bởi Ingmar Hoerr, chỉ vài tuần lễ sau khi ông Menichella gặp gỡ Tổng thống Trump, Phó Tổng thống Mike Pence và các đại diện các công ty dược phẩm của Mỹ ở Washington. Sau khi trở về từ chuyến thăm Mỹ, ông Menichella nói rằng: “Chúng tôi rất tự tin rằng sẽ phát triển được một ứng viên vaccine trong vòng vài tháng”. Hôm cuối tuần trước, các nhà đầu tư của CureVac tuyên bố sẽ không bán loại vaccine này cho một quốc gia duy nhất.

Nguồn Văn nghệ số 12/2020