Năm học này, sau khi cấu trúc lại các đơn vị bài học, tôi đã dạy đúng bài thơ Tây Tiến của Quang Dũng ngay đúng vào những ngày mưa bão đang tàn phá miền Trung. Mười mấy năm đi dạy, hướng dẫn học sinh đọc hiểu bài thơ Tây Tiến không biết bao nhiêu lần nhưng chưa lần nào cảm xúc về bài thơ lại nhiều như lần này. Tôi dạy đến đoạn thơ: “Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc/ Quân xanh màu lá dữ oai hùm/ Mắt trừng gửi mộng qua biên giới/ Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm”./ “Rải rác biên cương mồ viễn xứ/ Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh/ Áo bào thay chiếu anh về đất/ Sông Mã gầm lên khúc độc hành”.
Sau khi hướng dẫn học sinh đọc hiểu văn bản, tôi mong muốn các em kết nối thông tin bài học với thực tế đời sống nên đã đưa ra câu hỏi:
- Các em hãy cho thầy biết một sự kiện gần đây nhất đã diễn ra ở miền Trung khiến các em nhớ đến câu thơ: Áo bào thay chiếu anh về đất /Sông Mã gầm lên khúc độc hành?
Nhiều cánh tay đưa lên trong sự ngạc nhiên của tôi, bởi sự lên ngôi của điện thoại thông minh đã khiến cho một bộ phận học sinh hờ hững với những thông tin thời sự của đất nước, thế giới. Tôi gọi một em học sinh trả lời. Em gần như không kìm được xúc động, em trả lời tôi trong nghẹn ngào:
Thưa thầy, “Áo bào thay chiếu anh về đất /Sông Mã gầm lên khúc độc hành” làm em liên tưởng đến thông tin: Khi nhận được tin có người mất tích do sạt lở tại thủy điện Rào Trăng 3, đoàn 21 cán bộ, chiến sĩ do Thiếu tướng Nguyễn Văn Man, Phó Tư lệnh Quân khu 4 dẫn đầu đã lập tức lên đường vào cứu hộ, cứu nạn. Vì mưa lũ, không thể đi bằng xe, họ băng rừng, lội suối, đi bộ hàng chục kí-lô-mét hướng về phía có những người gặp nạn. Trên đường cứu hộ, cứu nạn, đoàn công tác đã nghỉ tạm tại Trạm nghỉ Tiểu khu 67 và sự cố khủng khiếp đã đến với họ vào lúc 0 giờ ngày 13/10 sạt lở tại khu vực đoàn đang tạm nghỉ, có 8 người thoát ra khỏi khu vực sạt lở, còn lại 13 người gặp nạn.
Không khí cả lớp chùng xuống, nhiều ánh mắt ngân ngấn. Một em học sinh khác giơ tay xin phát biểu:
- Thưa thầy, hai câu thơ của nhà thơ Quang Dũng làm em nhớ mãi hình ảnh còn lại của các anh, các chú hy sinh mà ti vi đưa tin. Hình ảnh ám ảnh em nhất đó là những chiếc mũ cối còn lại dính đầy bùn đất. Thân thể các anh các chú dù đã hòa vào lòng đất mẹ thân yêu nhưng sẽ mãi trường tồn trong lòng đất nước như chính câu thơ “Áo bào thay chiếu anh về đất” của nhà thơ Quang Dũng.
Không đợi lâu hơn, một học sinh khác đã đứng bật dậy xin tiếp lời của bạn.
- Thưa thầy, hôm qua khi tìm kiếm những thông tin về các anh các chú đã hy sinh ở thủy điện Rào Trăng 3, em đã không thể kìm được xúc động khi xem clip ngắn ghi lại sinh hoạt của các anh, các chú trước khi gặp nạn. Trong khi ngoài trời là trận mưa lớn đang ầm ầm dội xuống, thì bên trong Tiểu khu 67, các cán bộ, chiến sĩ đang quây quần quanh bếp lửa, tranh thủ hong khô áo, cùng nhau trò chuyện, trao đổi. Trong những khoảnh khắc cuối cùng được ghi lại này, Thiếu tướng Nguyễn Văn Man có nói: “Việc thì gấp, vì nhiệm vụ, vì nhân dân chúng ta phải làm”. Những hình ảnh của đoàn cán bộ, chiến sĩ tại Trạm nghỉ Tiểu khu 67 sau khi được phục dựng và chia sẻ đã khiến bao người rưng rưng nước mắt. Có thể thấy, đến những giây phút cuối cùng trước khi sự cố sạt lở ập tới, các đồng chí vẫn luôn vì nước, vì nhân dân, luôn trăn trở tìm phương án để giúp đỡ những người lao động đang gặp nạn tại thủy điện Rào Trăng 3. Điều này rất đúng với câu thơ “Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh”.
Tiết dạy đã trôi qua trong những trạng thái cảm xúc thiêng liêng khó tả. Ngoài hiên lớp mưa vẫn rơi nhưng lòng thầy trò tôi lại thấy ấm áp bởi sự đồng điệu đồng cảm trước sự hy sinh lớn lao của người chiến sĩ trong thời chiến cũng như trong thời bình. Tôi luôn tin vào nghề mình đã chọn, tôi luôn tin vào sứ mệnh của văn chương trong việc bồi dưỡng tâm hồn của con người. Tôi nghĩ rằng chưa bao giờ học sinh quay lưng với văn chương. Cái khó là trong sự đổi thay của cuộc sống hiện đại người giáo viên dạy văn sẽ thay đổi trong cách thức hướng dẫn học sinh tiếp cận văn bản.
Nguồn Văn nghệ số 45/2020
