March 29, 2024, 7:19 pm

Cây vía

Thông qua nỗi niềm của một bà mẹ người Tày có người con gái duy nhất, là một thanh niên xung phong hy sinh trong trận máy bay B52 ném bom rải thảm thành phố Thái Nguyên đêm Noel năm 1972 và việc thờ cúng chị, truyện ngắn đưa ra thông điệp nghiệt ngã của chiến tranh, là nỗi đau dai dẳng không chỉ riêng một vùng nào trên đất nước, không chỉ riêng ai. Không chỉ có thế, với lối viết chân thực, ám nhập, lôi cuốn, đào sâu vào tâm tưởng, khai thác, diễn tả không gian rừng núi khoáng đạt, hào phóng, khai thác sâu phong tục tập quán cổ truyền, truyện đã chạm được vào chốn sâu thẳm của tâm hồn con người, cung cấp cho bạn đọc nét văn hóa độc đáo của người Tày, dựng nên một Bức Tượng Bà Mẹ Việt Nam Anh Hùng Miền Việt Bắc xa xôi mà gần gũi.

(Ðoàn Hữu Nam)

 

1

Sương đêm dày đặc, giá buốt trong ánh trăng bàng bạc. Sương theo gió bủa vây rồi nhẹ nhàng lan tỏa, tản ra trên từng cành hồng. Sương vờn vít, nhảy nhót, tung tẩy giữa những chiếc lá vàng mỏng nhẹ, tạo nên vũ điệu dưới ánh trăng thao thiết, hoang sơ. Sương quây chặt cây hồng – cây vía của Phạn, thành một khối trắng ảo huyền. Tiếng tụi chim cắt vụt bay ngang trời kêu từng tiếng xé tai. Tụi chim chuyên đi ăn đêm này gọi nhau là trời đang trôi về sáng. Ô kìa! Con gái bà, cái Phạn về nhà từ bao giờ thế? Nó đứng dựa vào gốc cây vía. Sao nó xanh xao thế kia? Bộ quần áo màu cỏ úa Thanh niên xung phong mà Phạn đang khoác trên người nhuốm màu nắng gió, nhuộm vàng màu đất, sạm khói, loang lổ vết máu thẫm đỏ. Bà ú ớ kêu thất thanh: “Phạn à, con sao thế, con bị làm sao?”.  Bà cuống cuồng gọi con, thế nhưng, Phạn không nói gì với bà mà chỉ mỉm cười. Nụ cười thoảng nhẹ, mơ hồ như gió xuân. Nụ cười của con chất chứa điều gì đó bà không thể lý giải nổi. Trên khuôn mặt thanh xuân toát vẻ xúc động, ưu tư mà mãn nguyện. Con gái bà nâng niu, ve vuốt những quả hồng muộn màng chín đỏ. Trong phút chốc, Phạn mang theo nụ cười và bộ quần áo loang máu trôi vào miền sương trắng vô tận… Bà ú ớ, chới với gọi con trong vô vọng…

Bà Phấn giật mình tỉnh giấc. Mặc dù trời lạnh buốt nhưng giấc mơ hãi hùng làm mồ hôi bà vã ra đầm đìa như tắm. Mấy chục năm qua đi, nhưng mỗi năm đến ngày con gái bà mất, ngày hai mươi tư, tháng mười hai, năm một ngàn chín trăm bảy mươi hai ấy, giấc mơ ám ảnh lại trở về. Bà tin rằng, con gái thường xuyên về với bà, về với ngôi nhà có cây vía, nơi núm nhau, cuống rốn của nó đựng trong ruột quả bầu vàng óng, giấu bí mật dưới gốc cây hồng ngoài kia. Cây vía của con bà ngày càng xanh tốt, gốc nó giờ to bằng gần hai người ôm, mỗi năm đến mùa ra hoa kết trái, cây vía tỏa hương thơm thao thiết, trong tiếng hót véo von của bầy chim.

Mà có sự lạ, từ bao lâu rồi bà không nhớ nữa, giữa những cành cây đan xen, ken dày trong vòm lá xanh là nơi bầy chim Nộc Cuổi trú ngụ. Tụi chim này khoác trên mình bộ lông màu vàng, cổ tô điểm bằng vòng tròn màu đen điệu đà, giống như chuỗi hạt cườm quí phái. Mỏ và chân của chúng có màu hồng rực. Từ xa dõi mắt lại, hoặc dưới sân nhìn lên, tụi chim tựa những đóa hoa vàng nhảy nhót, bay lượn.

Sáng sáng, bầy chim gọi bà cùng người bản bằng trăm ngàn ngữ điệu bay bổng, ngân vang. Khi mặt trời tỏa nắng, chúng bay đi kiếm mồi. Đến lúc bóng chiều nhập nhoạng, sương buông khắp các ngả đường núi heo hút, chúng lại bay về đậu trên tán cây. Theo ông bà truyền khẩu, nơi nào có chim Nộc Cuổi sống theo bầy đàn, đấy là chỗ linh ứng. Bà không biết thực hư thế nào, nhưng tụi chim khôn lắm. Bầy chim biết dọn rác cho sân vườn nhà bà sạch sẽ tinh tươm. Biết vun rơm thành cây mỗi độ thu hoạch lúa nương. Con chim đầu đàn to bằng bốn bàn tay chụm lại, thi thoảng bay vào trong nhà, ngồi cạnh bà bên bếp lửa, dũi mỏ hồng gại gại vào tay bà như thể chia sẻ yêu thương, vui buồn. Nhiều lần bà mệt mỏi hay cảm lạnh, nó biết dùng mỏ và đôi cánh chà sát cho bà dễ chịu.

Bà day dứt nhớ ngày bà nhận hung tin, con gái bà cùng sáu mươi Liệt sĩ Thanh niên xung phong ở Đại đội 915 anh dũng hy sinh, khi giải tỏa hàng quân sự tại ga Lưu Xá (Thái Nguyên), trong trận bom rải thảm hủy diệt của bầy giặc trời.

…Đêm mùa đông hun hút gió lạnh. Mông lung. Vời vợi. Giá buốt.


Có thể bạn quan tâm