Tôi ra trường Sư phạm cuối năm 1954.

Từ đó đến tận hôm nay, tôi chưa một ngày rời lớp học, từ lớp Một đến các lớp cao hơn, rất cao, cao nhất.

Có một lớp cho tôi niềm an ủi lớn nhất đời, dù tôi chỉ đến vài ba lần, mỗi lần nói vài ba tiếng, nói với những người đã thành danh và được tôi luyện trong lò lửa chiến tranh: Khoá I – Trường Viết văn Nguyễn Du.

Cùng với những lần gặp gỡ lớp nhà văn trẻ ấy, tôi quan hệ càng sâu đậm hơn với Hội nhà văn và báo Văn nghệ.

Báo Văn nghệ số 8 (1268) năm 1988 lần đầu tiên đăng bài của tôi: “Có dám làm một cuộc cải cách giáo dục thực sự không?”.

Tôi ngỡ ngàng khi báo đăng nguyên văn.

Đó là bài phát biểu của tôi tại cuộc gặp của Bộ chính trị với một số nhà khoa học trong hai ngày 16 – 17 tháng 11 năm 1987. Tôi xin trích lại một đoạn trong bài báo:

“… tôi được Thủ tướng (Phạm Văn Đồng) tiếp (cùng tiếp có một số bộ trưởng và đại diện Ban Khoa giáo Trung ương).

Thủ tướng hỏi: Anh nghĩ như thế nào về cuộc cải cách giáo dục sắp tới?

Tôi thưa rất ngắn gọn: Sẽ thất bại”.

Hồi đó, Tổng biên tập Nguyên Ngọc đăng nguyên văn bài của tôi, cho thấy nhà văn nhạy cảm thế nào và báo Văn nghệ có trách nhiệm thế nào trước thời cuộc.

Anh Hữu Thỉnh làm Tổng biên tập đăng cho tôi một loạt hàng chục bài.

Bài đầu tiên, anh cố chữa để đăng được, anh nói không đăng thì tiếc quá. Chữa xong, anh đọc lại: cứ để nguyên thì tốt hơn. Thế là từ đó, tôi gửi bài, anh đăng, dành một chỗ cố định, trang 2, trên cùng, góc trái.

Anh Nguyễn Trí Huân làm Tổng biên tập. Có bài đăng trọn cả trang 3. Anh đăng nguyên văn nội dung, chỉ chữa một nét chữ. Tôi viết: … đến ngã ba đường, xin hỏi Bác (viết hoa) nên đi đường nào. Anh chữa chữ Bác thành chữ bác (viết thường).

Tôi rất cảm kích trước tấm lòng và trách nhiệm của các Tổng biên tập báo Văn nghệ. Có lần tôi nói riêng với Tổng bí thư đương chức Đỗ Mười: Hội nhà văn, báo Văn nghệ là hàn thử biểu đáng tin cậy của đất nước đấy (với ý: hàn thử biểu là “vật” vô tư).

Nguồn Văn nghệ số 17+18/2018